Η γυναίκα στην Επανάσταση

 

      Αν και το 1821 η θέση των γυναικών βρισκόταν στο σπίτι, καθότι επρόκειτο για μια πατριαρχικά δομημένη κοινωνία, έχουμε παραδείγματα γυναικών που έδρασαν όχι μόνο με αυτοθυσία, αλλά η δράση τους είχε καθοριστική συμβολή στον Αγώνα. Δυναμικές και πρωτοπόρες για την εποχή τους, προκαλούν  το θαυμασμό ακόμα και με τα σημερινά μέτρα... 

                                              ΜΑΝΤΩ ΜΑΥΡΟΓΕΝΟΥΣ  

                                                 (Τεργέστη, 1796 – Πάρος, Ιούλιος 1840)

 

 

 

 

 

 

 

 

      

      Κόρη εύπορης οικογένειας, με την έναρξη της Επανάστασης μορφωμένη και πολύγλωσση, αναμίχθηκε ενεργά, ξεσηκώνοντας τους κατοίκους των Κυκλάδων εναντίον των Τούρκων.  Με πλοία εξοπλισμένα με δικά της έξοδα, καταδίωξε διακόσιους Αλγερινούς που λυμαινόταν τα νησιά και αργότερα πολέμησε στη Κάρυστο, στη Φθιώτιδα και στη Λιβαδειά.  Συγκινητική η έκκλησή της προς τις γυναίκες της Γαλλίας, ζητώντας τη συμπαράστασή τους στην Ελλάδα. 

Για τον Αγώνα διέθεσε όλη της την περιουσία. Για τη συνολική δραστηριότητά της ο Ιωάννης Καποδίστριας της απένειμε -τιμή μοναδική σε γυναίκα- το αξίωμα του επίτιμου αντιστράτηγου και της παραχώρησε κεντρικό σπίτι στο Ναύπλιο. Μετά την Επανάσταση, απογοητευμένη και μετά την ατυχή έκβαση του δεσμού της με τον Δημήτριο Υψηλάντη, επέστρεψε στη Μύκονο και το 1840 πέθανε στην Πάρο φτωχή και λησμονημένη.

Ο Γάλλος Rybaud, που τη γνώρισε προσωπικά το 1821, την περιγράφει ως ευγενική προσωπικότητα με φλογερό πατριωτισμό. Αναφέρει γι αυτήν: "...Φιλοπατρία σε όλη της την καθαρότητα, χωρίς ίχνος ιδιοτέλειας, η απόλυτη αυτοθυσία, η πιο συγκινητική αδιαφορία για το προσωπικό της μέλλον..."

 

                                       ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ

                              Κωνσταντινούπολη, 11 Μαΐου1771 – Σπέτσες, 22 Μαΐου1825)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Μεγάλη φυσιογνωμία της Επανάστασης, με ζωή πολυκύμαντη.

Είχε καταγωγή από την ‘Υδρα, αλλά γεννήθηκε στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης, όταν η μητέρα της επισκέφτηκε το σύζυγό της, Σταυριανό Πινότση, τον οποίο είχαν φυλακίσει οι Οθωμανοί για τη συμμετοχή του στα Ορλωφικά. Μετά τον θάνατο του Πινότση στη φυλακή, μητέρα και κόρη επέστρεψαν στην ‘Υδρα και μετακόμισαν στις Σπέτσες 4 χρόνια αργότερα. 

Παντρεύτηκε δυο φορές, στην ηλικία των 17 με τον Σπετσιώτη Δημήτριο Γιάννουζα και στην ηλικία των 30 ετών με τον Σπετσιώτη πλοιοκτήτη και πλοίαρχο Δημήτριο Μπούμπουλη και απέκτησε από τους γάμους της έξι παιδιά. Και οι δύο σύζυγοί της  σκοτώθηκαν από Αλγερινούς πειρατές. Της άφησαν, ωστόσο, μια τεράστια περιουσία, την οποία κατάφερε να αυξήσει με σωστή διαχείριση και επιτυχημένες εμπορικές δραστηριότητες. Αρχικά έγινε συνέταιρος σε αρκετά πλοία ενώ αργότερα κατασκεύασε τρία δικά της. 

Το 1816 η Οθωμανική Αυτοκρατορία θέλησε να κατασχέσει την περιουσία της με τη δικαιολογία ότι τα πλοία του δεύτερου άντρα της, συμμετείχαν με τον ρωσικό στόλο στο ρωσοτουρκικό πόλεμο. Τότε η Μπουμπουλίνα πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου συνάντησε τον Ρώσο, πρεσβευτή Στρογκόνωφ, από τον οποίο ζήτησε προστασία και από το γεγονός, ότι τα πλοία της είχαν τότε ρωσική σημαία. Εκείνος για να την σώσει από την επικείμενη σύλληψή της από τους Τούρκους, την έστειλε στην Κριμαία, σε ένα κτήμα που της δόθηκε από τον Τσάρο Αλέξανδρο Α’. Πριν όμως πάει εκεί, κατάφερε να συναντήσει τη μητέρα του Σουλτάνου Μαχμούτ Β΄, την Βαλιντέ Σουλτάνα και την κατάφερε να τον πείσει Σουλτάνο, να υπογράψει φιρμάνι, με το οποίο δε θα άγγιζε την περιουσία της και δε θα συνελάμβανε την ίδια. Αργότερα, έφυγε για στις Σπέτσες όταν κατάλαβε ότι ο κίνδυνος είχε πλέον απομακρυνθεί. 

 

 

P. von Hess, "H Μπουμπουλίνα αποκλείει το Ναύπλιο"

 

Καθώς γυρνούσε στις Σπέτσες, αγόραζε μυστικά όπλα και πολεμοφόδια από τα ξένα λιμάνια, τα οποία μετά έκρυψε στο σπίτι της, ενώ ξεκίνησε την κατασκευή του πλοίου Αγαμέμνων, της ναυαρχίδας της. Για τη ναυπήγηση του Αγαμέμνονα, καταγγέλθηκε στην Υψηλή Πύλη, ότι ναυπήγησε κρυφά πολεμικό πλοίο, αλλά η Μπουμπουλίνα κατάφερε να ολοκληρώσει την κατασκευή του δωροδοκώντας τον απεσταλμένο Τούρκο επιθεωρητή στις Σπέτσες και πετυχαίνοντας την εξορία αυτών που την κατήγγειλαν.

Η Μπουμπουλίνα ήταν η μοναδική γυναίκα που έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρίας.

 

                                         ΚΑΙ ΤΟΣΕΣ ΑΛΛΕΣ...

 

      Συνολικά, η συνεισφορά των γυναικών στην ελληνική επανάσταση του 1821 δεν έχει αναδειχθεί σε όλο της το φάσμα, παρότι τα δημοτικά τραγούδια, οι μαρτυρίες περιηγητών της εποχής και πολλά εικαστικά έργα αναδεικνύουν διαχρονικά το σημαντικότατο ρόλο τους σε όλη τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα. Ανάμεσά τους:

Η Δόμνα Βισβίζη, από την Ανατολική Θράκη, που όταν ο άντρας, ο καπετάνιος Αντώνης Βισβίζης της σκοτώθηκε σε ναυμαχία, ανέλαβε η ίδια το πλοίο και κουβαλούσε με το πλοίο πυρομαχικά και τρόφιμα στους Έλληνες και κανονιοβολούσε τουρκικές θέσεις. Όταν τελείωσαν τα χρήματά της και δεν μπορούσε να συντηρήσει άλλο το πλοίο το πρόσφερε ως πυρπολικό, έτσι βυθίστηκε η τούρκικη φρεγάτα - θησαυροφυλάκιο στο Τσεσμέ.

Η Μόσχω και η Δέσπω Τζαβέλλα, που αναμίχθηκαν ενεργά σε μάχες και μάλιστα η Δέσπω έφερε το βαθμό του ταγματάρχη. 

Σημαντική κατασκοπευτική δράση είχε, στο πλαίσιο της Φιλικής Εταιρίας, και η Κωνσταντινουπολίτισσα Μαριγώ Ζαραφοπούλα, για την οποία συνελήφθη, φυλακίστηκε και εξορίστηκε. 

Αλλά υπάρχουν ακόμα οι ανώνυμες Σουλιώτισσες, οι Μεσολογγίτισσες και όχι μόνο...