Πρόκειται για το πανηγύρι Πέτρου και Παύλου στις 29 Ιουνίου, στο ιστορικό εκκλησάκι στον κάμπο των Σπάτων.
Ο ναός κτίστηκε μεταξύ του 11ου – 14ου αιώνα µ.Χ. , είναι μεταβυζαντινός σε σταυροειδή τύπο, με τρούλο και τρεις κόγχες. Στη βορεινή θύρα έχει τοποθετηθεί ως υπέρθυρο, αρχαίο μαρμάρινο μέλος, το οποίο φέρει ως διακόσμηση κυμάτια και δύο μικρούς ανάγλυφους ρόδακες.
Άλλο ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι, ότι σώζεται μία και μοναδική παλαιά τοιχογραφία με ολόσωμη παράσταση του Αγίου Χαραλάμπους, έργο της Σχολής ενός σπουδαίου αγιογράφου του 18ου αι., του Γεωργίου Μάρκου.
Η ανασκαφική έρευνα, από την 1η εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, αποκάλυψε δυτικά του ναού, οικιστικά λείψανα εκτεταμένης αγροτικής εγκατάστασης (πιθανώς από το τέλος του 11ου μέχρι τις αρχές του 14ου αιώνα και ανατολικά τους, ερευνήθηκε νεκροταφείο, του οποίου η λειτουργία τοποθετείται κατά την ίδια περίοδο αλλά και πολύ αργότερα, κατά την όψιμη περίοδο της Τουρκοκρατίας. Επίσης μεγάλος αριθμός από ταφές εντοπίστηκαν μέσα στο ναό και περιμετρικά του.
 |
| Ο ναός στην παλιά του θέση και μορφή... |
Δε γνωρίζουμε γιατί αφιερώθηκε στη μνήμη των κορυφαίων Αποστόλων, αλλά πιθανολογείται ότι αυτό έγινε λόγω του ονόματος του γενάρχη των Αρβανιτών της περιοχής, του περίφημου πολεμιστή Πέτρου Μπούα Σπάτα.
Ο ναός βρισκόταν για αιώνες στο χώρο που προβλέφθηκε το νέο διεθνές αεροδρόμιο και η μεταφορά του (1997-2001) σε απόσταση 340 μ. δυτικά, σηματοδοτεί συγχρόνως και το τέλος μιας εποχής όχι μόνο για τα Σπάτα αλλά και για τα Μεσόγεια....
Η ιδιαιτερότητα του πανηγυριού εστιάζεται στην κατά κάποιο τρόπο, τελετουργία της θυσίας των ζώων και το από κοινού μαγείρεμα στιφάδου και μοίρασμα του φαγητού στους συμμετέχοντες κατοίκους της πόλης. Η όλη διαδικασία γίνεται από εθελοντές, όπως το κόψιμο του κρέατος, το καθάρισμα των κρεμμυδιών, το προσάναμμα, τα ξύλα της φωτιάς κλπ. Το φαγητό ξεκινά να μαγειρεύεται αποβραδίς την παραμονή, ώστε ανήμερα το πρωί να είναι έτοιμο.
Το έθιμο, που είναι βαθειά ριζωμένο στην ψυχή των Σπαταναίων, έχει διαδρομή πέντε αιώνων περίπου και διατηρείται αυτούσιο.
Σύμφωνα με την παράδοση, η θυσία των ζώων γινόταν αρχικά πλησίον του ναού και αργότερα μεταφέρθηκε σε μικρή απόσταση, στη θέση που σήμερα ονομάζεται "Φαγιά". Θεωρείται βέβαιο, ότι αρχικά οι κάτοικοι συνέτρωγαν στο χώρο πέριξ του ναού, αλλά η συνήθεια αυτή καταργήθηκε με την αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών.
Κατά τους μελετητές, οι ρίζες του εθίμου ανάγονται στην προχριστιανική περίοδο και αφορούσαν θυσία προς το θείο.
Ο χριστιανισμός συνάντησε ένα τόσο ισχυρά ριζωμένο έθιμο, που το ενέταξε στους κόλπους του. Είναι σημαντικό να αναφερθεί εδώ, ότι ακόμα και σήμερα η σφαγή των μοσχαριών γίνεται εν είδει τελετουργίας με εικόνισμα και καντήλι αναμμένο...
 |
| Καθ' οδόν προς τον Άγιο Πέτρο, στη δεκαετία του '50.... |
Οι φωτογραφίες από την προετοιμασία του στιφάδου στο παρελθόν, φανερώνουν ένα έθιμο αναλλοίωτο στο πέρασμα των χρόνων...
Τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, τα Σπάτα ήταν ένα μικρό χωριό και τα καζάνια για το στιφάδο, πολύ λίγα... Αλλά σιγά - σιγά αυξάνονταν...
Και όπως πάντα το εθελοντικό καθάρισμα των κρεμμυδιών....
Χαίρομαι, που ένα τόσο ενδιαφέρον μπλογκ "εκπορεύεται" από τα Σπάτα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυγχαρητήρια που στην ενότητα "Αττικά" προβάλλετε εξιόλογα λαογραφικά, αρχαιολογικά και προπάντων, περιβαλλοντικά θέματα τής περιοχής!
"το τέ λ ο ς μ ι α ς ε π ο χ ή ς όχι μόνο για τα Σπάτα, αλλά και για τα Μεσόγεια...."
ΑπάντησηΔιαγραφήΔε θέλω να το πιστέψω ότι έτσι είναι ίσως... Μια και είσαστε συμπατριώτες- απ' ότι καταλαβαίνω - συνεχίστε να δημοσιεύετε τέτοιο υλικό. Είναι πλούτος να διατηρούμε την ταυτότητά μας.
Μια μέρα το χρόνο να μοιραζόμαστε όλοι το ίδιο φαγητό, το οποίο ετοιμάζεται από εθελοντές κατοίκους, είναι ένα εξαιρετικό έθιμο που συμβάλλει στη διατήρηση των δεσμών ανάμεσά μας. Κάτω από τις σημερινές δύσκολες συνθήκες, ο συμβολισμός του σημαίνει πολλά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΝομίζω είναι σωστή η άποψη του φιλόλογου Νίκου Τούντα, που πιθανολογεί, ότι η εκκλησία αφιερώθηκε στους δύο Αποστόλους από το όνομα του Πέτρου Μπούα Σπάτα. Υπήρχε μάλιστα και άλλος απόγονός του, που ονομαζόταν Παύλος Μπούας Σπάτα. Φαίνεται ότι το όνομα Πέτρος ήταν συχνό στους επικεφαλής των οικογενειών των ξακουστών πολεμιστών Αρβανιτών. Π.χ. ένας άλλος σπουδαίος γενάρχης ονομαζόταν Πέτρος Λιόσης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΩραίο το έθιμο, αλλά μήπως πρέπει να προχωρήσουμε λίγο, σε κάποια πράγματα; Π.χ. ένα site με πληροφοριακό υλικό, αλλά και σύγχρονο τρόπο πληρωμής των μερίδων του στιφάδου; Δεν είναι λύση, κάθε χρόνο να αναζητούμε πού υπάρχει μπλοκ αποδείξεων, ποιός είναι στο συμβούλιο για να μας κόψει απόδειξη ή να γυρνάμε στα καφενεία και στα ..κουρεία για να πληρώνουμε! Ούτε σχετική ανακοίνωση υπήρξε στον τοπικό τύπο, τον έντυπο και τον ηλεκτρονικό. Στοιχειώδη πράγματα...
ΑπάντησηΔιαγραφήΟύτε αυτά τα στοιχειώδη που λέτε ούτε ακόμα κάποια ενημέρωση σε κατι άλλα. π.χ. στο θέμα των εθελοντών. Αν κάποιοι θέλουν να βοηθήσουνε πού να αποταθούν; Ή είναι κλειστή ομάδα οι εθελοντές (δεν εννοώ στο καθάρισμα των κρεμμυδιών αλλά σε όλα τα υπόλοιπα) και αν ναι, γιατί;
ΔιαγραφήΠολύ θα το θέλαμε να απαντήσει κάποιος από το σύλλογο.
ΞΕΡΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΟΥΜΕ ΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥ ΣΤΙΦΑΔΟΥ ΚΑΙ ΑΝ ΔΙΚΑΙΟΥΜΕΘΑ ΩΣ ΝΕΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΚΑΙ ΔΗΜΟΤΕΣ; ΣΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΔΕ ΒΡΗΚΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυγχαρητήρια στο σπαταναίϊκο attikanet για τις προσεγμένες αναρτήσεις του και ιδιαιτέρως στα "αττικά" του, που μας αφορούν..
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπιτυχημένο το φετινό στιφάδο, όπως πάντα άλλωστε. Όμως "τσουχτερή" η τιμή του για τη τωρινή δύσκολη οικονομική συγκυρία. Προτείνω, εφόσον δε μείωσαν την τιμή, να δίνουν τη δυνατότητα για μερίδα π.χ. των 15 ευρώ. Στο κάτω - κάτω υπάρχουν άτομα που μένουν μόνα τους, αλλά και για ένα ζευγάρι θα αρκούσε μικρότερη μερίδα.
Στόχος οφείλει να είναι, η διατήρηση του εθίμου και κατ' επέκτασιν η σύσφιξη των δεσμών ανάμεσα στην τοπική κοινωνία.
Δεν είναι κρίμα, λόγω οικονομικής αδυναμίας, κάποιοι να μη συμμετέχουν στο έθιμο;
Σε πληροφορω οτι δεν ειναι λιγοι αυτοι που δεν πηραν μεριδα λογω οικονομ. προβληματος. Καθολου λιγοι
ΔιαγραφήΚαι φέτος η ελάχιστη μερίδα τριάντα ευρώ. Μα πού ζουν; Δεν καταλαβαίνουν τη σημερινή κατάσταση; Απ΄ότι μαθαίνω πάρα πολλοί Σπαταναίοι δε θα πάρουν καθόλου στιφάδο. Είναι ικανοποιημένη η επιτροπή; Ούτε την τιμή μειώνουν ούτε δίνουν τη δυνατότητα για μικρότερη μερίδα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΜου φαινεται κοβουν και αποδειξη για μιση ποσοτητα
ΔιαγραφήΠάει χαλασε και η αρβανιτια!
ΑπάντησηΔιαγραφή