 |
1951: Μ. Κατράκης, Γ. Ρίτσος, Δ. Φωτιάδης, Μ. Λουντέμης |
Σάλος προκλήθηκε εξαιτίας της δήλωσης του Κ. Μητσοτάκη κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στον ακριτικό Άη Στράτη, όπου μεταξύ των άλλων, προσδιόρισε το νησί ως «ένα τοπόσημο διχασμού», ενώ είναι γνωστό, ότι ήταν τόπος εξορίας και άθλιων συνθηκών διαβίωσης πολιτικών αντιπάλων από τη δεκαετία του '20 έως και τη χούντα!
Τί φταίει για αυτό το ατόπημα του πρωθυπουργού; Ίσως οι σύμβουλοι που συνέταξαν τη δήλωση. Οπωσδήποτε όμως, ευθύνεται και το έλλειμμα ιστορικής γνώσης του Κ. Μητσοτάκη, όπως άλλωστε και άλλων πολιτικών. Είναι θλιβερό, οι άνθρωποι που ανέρχονται στα ύπατα αξιώματα είτε να αγνοούν την ιστορία του τόπου τους είτε να την παρακάμπτουν ηθελημένα...
Η ΒΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΗ ΣΤΡΑΤΗ
Οι εξορίες ξεκίνησαν κατά τη δεκαετία του '20 και θεσμοθετήθηκαν το 1929, με το "Ιδιώνυμο" του Ελευθερίου Βενιζέλου. Οι επόμενες κυβερνήσεις συνέχισαν να χρησιμοποιούν τον Άη Στράτη για την εκτόπιση αριστερών, κυρίως εργατών συνδικαλιστών, μελών και στελεχών του ΚKE. Το φαινόμενο κορυφώθηκε κατά την δικτατορία του Μεταξά, όπου εκτοπίστηκαν εκεί εκατοντάδες αντίπαλοι του καθεστώτος.
 |
1935. Το καράβι "Μαρία Π." μεταφέρει εξόριστους στον Άη Στράτη. Ανάμεσά τους, διακρίνονται στην πρώτη σειρά, ο Δημήτρης Γληνός (τρίτος από αριστερά) και ο Κώστας Βάρναλης (πέμπτος από αριστερά). |
1935. Το καράβι
«Μαρία Λ.» μεταφέρει εξόριστους από τη Μυτιλήνη στον Αη Στράτη. Ανάμεσά
τους, διακρίνονται στην πρώτη σειρά, ο Δημήτρης Γληνός (τρίτος από
αριστερά) και ο Κώστας Βάρναλης (πέμπτος από αριστερά).
Το 1941 συνέβη ένα κατάπτυστο γεγονός. Με την είσοδο των Γερμανών στη χώρα, το μεταξικό καθεστώς αρνήθηκε να απελευθερώσει τους πολιτικούς φυλακισμένους και εξόριστους και τους παρέδωσε στους κατακτητές! Αποτέλεσμα, πολλοί να εκτελεστούν... Στον Άη Στράτη κατά την Κατοχή, όσοι παρέμειναν εκεί εκτοπισμένοι, υπέφεραν τα πάνδεινα από έλλειψη τροφίμων, εφοδίων, περίθαλψης, πέθαναν δε από την πείνα 33 πολιτικοί εξόριστοι.
Το νησί πλημμυρίζει και πάλι από εξόριστους από το 1946 έως και το 1949 (5.000 άντρες και 500 γυναίκες).
Σκηνές εγκατάστασης των εξορίστων στο στρατόπεδο του Άη Στράτη
Υπολογίζεται, από το 1947 μέχρι και το 1962 πέρασαν από το νησί πάνω από 10.000 άντρες, γυναίκες και μικρά παιδιά.
 |
1947. Νεκροί εξόριστοι, που χτυπήθηκαν από κεραυνό που έπεσε πάνω στη σκηνή τους, ενώ προσπαθούσαν να κρατήσουν τον ορθοστάτη στην κακοκαιρία... |
Μετά την Μακρόνησο, αποτέλεσε τον μαζικότερο τόπο εξορίας. Αν και το στρατόπεδο κράτησης του Άη Στράτη έκλεισε οριστικά το 1962, την περίοδο της δικτατορίας χρησιμοποιήθηκε ξανά..
ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΕΞΟΡΙΣΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΩΝ
Ο Άη Στράτης χαρακτηρίστηκε το νησί των εξόριστων "γραμματιζούμενων", αφού εξαιρετικές προσωπικότητες εκτοπίστηκαν εκεί.
 |
1951. Οι εξόριστοι ποιητές Γιάννης Ρίτσος και Τάσος Λειβαδίτης μελετούν... |
Ανάμεσά τους, ο εκπαιδευτικός, συγγραφέας και πολιτικός Δημήτρης Γληνός, οι ποιητές Κώστας Βάρναλης, Γιάννης Ρίτσος, Τάσος Λειβαδίτης και Τίτος Πατρίκιος. Οι λογοτέχνες Μενέλαος Λουντέμης, και Θέμος Κορνάρος, ο ιστορικός και λογοτέχνης Δημήτρης Φωτιάδης, οι ηθοποιοί Μάνος Κατράκης και Τζαβαλάς Καρούσος. Ακόμη, ο μουσικολόγος Φοίβος Ανωγειανάκης και ο συγγραφέας και μεταφραστής Άρης Αλεξάνδρου.
Επίσης, πολλοί αριστεροί πολιτικοί εκτοπίστηκαν στον Άη Στράτη, όπως ο Ηλίας Ηλιού, ο Αντώνης Μπριλλάκης, ο Κώστας Γαβριηλίδης (που πέθανε εκεί) και ο Στέφανος Σαράφης.
Την περίοδο της δικτατορίας, μεταξύ των εκτοπισμένων, ήταν και ο Γιάννης Αλευράς, μετέπειτα Πρόεδρος της Βουλής και προσωρινός Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Σήμερα, λειτουργεί στο νησί το «Μουσείο Δημοκρατίας» και επίσης στην Αθήνα υπάρχει το «Μουσείο Πολιτικών Εξορίστων Άη Στράτη» στον Κεραμεικό, με αρχειακό και μουσειακό υλικό από τον Άη Στράτη και άλλους τόπους εξορίας.
-------------
Ένα απόσπασμα από το ποίημα «Γράμμα στον Ζολιό-Κιουρί» που έγραψε, τον Νοέμβριο του 1950, ο Γιάννης Ρίτσος:
«Βρισκόμαστε δω πέρα, κάπου τρεις χιλιάδες
άνθρωποι απλοί, δουλευτάδες, γραμματιζούμενοι
με μια τρύπια κουβέρτα στον ώμο μας
μ' ένα κρεμμύδι, πέντε ελιές κ' ένα ξεροκόμματο φως στο ταγάρι μας
άνθρωποι απλοί σαν τα δέντρα μπροστά στον ήλιο
άνθρωποι που δεν έχουμε άλλο κρίμα στο λαιμό μας
εξόν μονάχα που αγαπάμε όπως και συ
τη λευτεριά και την ειρήνη».
Όταν στέλνεις στο περιθώριο και στα ξερονήσια τόσο κόσμο και ανάμεσά τους τον ανθό της διανόησης τί περιμένεις να πάει καλά σε αυτή τη χώρα; Αυτά πληρώνονται κάποτε!
ΑπάντησηΔιαγραφή