Επέτειος του μαρτυρικού θανάτου του ήρωα Γρηγόρη Αυξεντίου

 

       Σαν σήμερα στις 3 Μαρτίου 1957, ο Γρηγόρης Αυξεντίου έπεσε ηρωικά μαχόμενος κατά των Άγγλων αποικιοκρατών στην Κύπρο...

Γεννήθηκε στο χωριό Λύση Αμμοχώστου το 1928. Ήρθε στην Ελλάδα το 1949 και επειδή δεν πέτυχε στη Σχολή Ευελπίδων, γράφτηκε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του Ελληνικού Στρατού. Αφού αποφοίτησε, έκανε τη στρατιωτική του θητεία στον 1° λόχο του 613ου τάγματος πεζικού, στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα .

Το 1952 επέστρεψε στην Κύπρο και το 1955 μυήθηκε στην Ε.Ο.Κ.Α., όπου είχε την πρώτη του επαφή με τον αρχηγό της οργάνωσης Γεώργιο Γρίβα
 - Διγενή  και αμέσως μπήκε στον αγώνα κατά των Άγγλων. Αμέσως  συμμετείχε στις επιθέσεις κατά της Ηλεκτρικής Εταιρείας και του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Λευκωσίας.

Πολύ γρήγορα διακρίθηκε για τις ηγετικές του ικανότητες και του δόθηκε η θέση του υπαρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α. Κατά τη διάρκεια της σύντομης αντιστασιακής του δράσης έλαβε τα ψευδώνυμα «Ζήδρος» (από το όνομα του Μακεδόνα κλεφταρματολού επί Τουρκοκρατίας), «Ρήγας», «Αίαντας», «Άρης», «Μάστρος» και «Ζώτος».

        Το 1955 επειδή ανακαλύφθηκε το αυτοκίνητο που χρησιμοποιούσε για την ε π ι χ ε ί ρ η σ η    α ν α τ ι ν ά ξ ε ω ν   στις πετρελαιοαποθήκες της αγγλικής βάσης Δεκέλειας, βγήκε στα βουνά και ηγήθηκε επιθέσεων εναντίον αγγλικών στόχων. Ήταν ο υπ' αριθμόν 1 καταζητούμενος από τους Άγγλους, οι οποίοι τον επικήρυξαν με το υπέρογκο τότε  ποσό των 5.000 λιρών, επειδή ανατίναξε αγγλικές περιουσίες. Κατέφυγε στην οροσειρά του Πενταδάκτυλου, σε μια σπηλιά όπου τον τροφοδοτούσε ένας βοσκός. Εκεί ο Αυξεντίου μαθαίνει στους αγωνιστές την χρήση των όπλων και τεχνικές ανταρτοπόλεμου.
 Αργότερα κατέφυγε στο όρος Τρόοδος, όπου μάλιστα παντρεύτηκε κάτω από μυθιστορηματικές συνθήκες τη μνηστή του Βασιλεία Παναγή, μια νύχτα στο μοναστήρι του Αχειροποιήτου στις 10/6/1955...

Στις 11 Δεκεμβρίου 1955 επέδειξε τις εξαίρετες στρατιωτικές του ικανότητες στην ιστορική μάχη των Σπηλιών, παρασύροντας δυο φάλαγγες των Άγγλων στρατιωτών, που ανηφόριζαν προς τα κρησφύγετα, να αλληλοπυροβολούνται μεταξύ τους και να έχουν πολλά θύματα.

Παραμονή Πρωτοχρονιάς του 1956 κυκλώνεται μαζί με τα παλικάρια του στο χωριό Ζωοπηγή και ακολουθεί σφοδρή σύγκρουση με τους Άγγλους, όπου τραυματίζεται, αλλά διαφεύγει. Το Πάσχα του 1956 βρίσκει τον ήρωα ν’ αναρρώνει στο  μοναστήρι του Μαχαιρά, μετά από εγχείρηση. Εκεί συνέβη και το πρωτοφανές της εμφάνισής του ενώπιον  100 Άγγλων αξιωματικών και στρατιωτών που είχαν ζώσει το μοναστήρι. Μεταμφιεσμένος σε καλόγερο, με γενειάδα και ράσο, ο Γρηγόρης Αυξεντίου παρουσιάστηκε και συστήθηκε στον Άγγλο επικεφαλής αξιωματικό ως  «πάτερ-Xρύσανθος» και στην συνέχεια τους…κέρασε χωρίς να τον αντιληφθούν.
 

Στα τέλη Φεβρουαρίου 1957 οι αγγλικές δυνάμεις ασφαλείας έλαβαν την πληροφορία ότι ο Αυξεντίου και η ομάδα του κρύβονται σε μια σπηλιά πλησίον της Μονής Μαχαιρά στο όρος Τρόοδος. Αμέσως, απόσπασμα από 60 στρατιώτες έφθασε εκεί το απόγευμα της 2ας Μαρτίου και την επομένη 3 Μαρτίου 1957 τον περικύκλωσαν στο κρυσφήγετό του. Οι υποψίες για   π ρ ο δ ο σ ί α,  επιβεβαιώθηκαν... Σε λίγο οι Άγγλοι έφθασαν στην είσοδο του κρησφύγετου. Φώναξαν στους άνδρες να παραδοθούν, όμως καμία απάντηση.

Τότε ο Αυξεντίου, ήδη τραυματισμένος από θραύσμα χειροβομβίδας, διέταξε τους άνδρες του να βγουν από το κρησφύγετο και να παραδοθούν για να σωθούν. Παράκουσε τη διαταγή ο Αυγουστής Ευσταθίου και έμεινε  πολεμώντας μαζί του επί 10 ώρες εναντίον των εχθρών.

 

Η σπηλιά στο Μαχαιρά, όπου βρήκε μαρτυρικό θάνατο ο ήρωας

 

Ο επικεφαλής του βρετανικού αποσπάσματος, ανθυπολοχαγός Μίντλετον, πλησίασε την είσοδο τ

ης σπηλιάς και τον κάλεσε να παραδοθεί. Εκείνος αρνήθηκε και αμέσως, τέσσερις στρατιώτες όρμησαν μέσα στην σπηλιά. Ο Αυξεντίου τους υποδέχτηκε με καταιγιστικά πυρά. Οι τρεις Βρετανοί οπισθοχώρησαν έντρομοι, ο τέταρτος, ένας δεκανέας, έπεσε νεκρός. Ο Μίντλετον ζήτησε ενισχύσεις, οι οποίες κατέφθασαν αμέσως με   ε λ ι κ ό π τ ε ρ α.  Η μάχη συνεχίσθηκε για 10 ώρες, χωρίς αποτέλεσμα για τους επιτιθέμενους. Μπροστά στο αλύγιστο θάρρος του Αυξεντίου και αφού χρησιμοποίησαν όλων των ειδών τα όπλα, οι Βρετανοί έρριψαν στη σπηλιά βόμβες πετρελαίου.  Τ ε ρ ά σ τ ι ε ς   φ λ ό γ ε ς   κάλυψαν το σπήλαιο, για να τυλίξουν σε λίγο το κορμί του ήρωα. Η μάχη τελείωσε στις 2 το βράδυ της 3ης Μαρτίου 1957. Ο Αυγουστής Ευσταθίου, με βαριά εγκαύματα, επιχειρεί έξοδο και συλλαμβάνεται. Το πτώμα του Γρηγόρη Αυξεντίου βρέθηκε απανθρακωμένο και τάφηκε την επομένη στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας, στο χώρο που είναι γνωστός σήμερα ως «Τα Φυλακισμένα Μνήματα». Ήταν μόλις 29 ετών....

     

       Πολλοί Έλληνες και ξένοι ποιητές εμπνεύστηκαν από τον ηρωϊσμό του Γρηγόρη Αυξεντίου και έγραψαν ποιήματα προς τιμήν του, το σημαντικότερο εκ των οποίων, "Ο Αποχαιρετισμός" του  Γ ι ά ν ν η   Ρ ί τ σ ο υ:

 

"Ποτέ δε θα μπορούσα να πιστέψω πως η στενό­τητα μιας σπηλιάς

 μπορούσε νά χει τόση ευρυχωρία-μπορούσε να χω­ρέσει 

την πατρίδα με τις ελιές της, τ' ακρογιάλια της, τα βάσανα της,

............ανασαίνω

............................

μέσα σ' αυτή την πέτρινη σήραγγα που η έξοδος της είναι το ίδιο

το στόμιο του ήλιου. Το ξέρω: από δω, κατευθείαν, θα περάσω 

νεκρός μες στον κόσμο. Μην κλαίτε.”

Και ξέρω τώρα, όσο ποτέ, πως είναι δυνατή η ελευθερία. Γεια σας."

..............................

Τ' αληθινό μπόι του ανθρώπου μετριέται με το μέτρο 

της λευτεριάς".

Τίποτ' άλλο. Γεια σας

...............................

Αν λυπάμαι για κάτι είναι που δε θα μπορέσω να κάνω τίποτα για 

σας

  ..................................

έτσι, να πούμε, να, να ρίξω και γω μια ντουφεκιά στον αέρα

στη γιορτή της απελευθέρωσης

.....................

Με τούτη την αγάπη, λέω, πως μια μέρα, οι ξύλινοι σταυροί 

θα μπουμπουκιάσουν τριαντάφυλλα

............. με τούτη

λέω, την αγάπη μια μέρα θα

λυγίσουμε 

κείνους που φέρνουν τ' άδικο και 

σπέρνουνε το μίσος .  

Τούτη είναι η εντολή μου – μ'  

όλο που αυτή την ώρα δεν το  

ξέρω το μίσος

σα να μην το' μαθα ποτές ή να το  

ξέχασα. Γεια σας *.

 

Αδριάντας του ήρωα στη Λεμεσό (έργο του Λεωνίδα Σπανού)