Το ημερολόγιο του Ιω. Μεταξά, αποκαλυπτικό για τον δικτάτορα

       

           

  

      Αγιοποιήθηκε  για δεκαετίες ολόκληρες, με αποτέλεσμα να παρασιωπώνται, συστηματικά και έντεχνα, ο βίος και η πολιτεία του από το το τέλος του 19ου αιώνα μέχρι το 1941 που πέθανε ενώ οι Γερμανοί κατακτητές έμπαιναν στην Αθήνα.

Τα πεπραγμένα του, κάτω από το πέπλο της προσωπικής του ιδεολογίας, που δεν ήταν άλλη από την επιβολή του ολοκληρωτισμού, τη φασιστική διαπαιδαγώγηση και την πλήρη απέχθεια για τον κοινοβουλευτισμό και τη δημοκρατία, ("να πίω αίμα κοινοβουλευτικόν"1, γράφει!), καταγγέλλονται καί από τους πολιτικούς του αντιπάλους καί από πολιτικούς που συνεργάστηκαν μαζί του, αλλά κυρίως ΟΜΟΛΟΓΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΔΙΟ, ΑΠΕΡΙΦΡΑΣΤΑ, ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ.

    

                                                Το ημερολόγιο

        Αποτελείται από 4 τόμους, σε σύνολο 2.000 σελίδων περίπου. Γράφει για τα δημόσια πράγματα, αλλά και για όλα τα προσωπικά και οικογενειακά του θέματα. Δεν παραλείπει και ...μακρόσυρτες φιλοσοφικού τύπου αναλύσεις και κείμενα πολιτικών μανιφέστων. Εντυπωσιάζει η αναφορά σε εσώψυχες και μύχιες σκέψεις του και γίνεται φανερό, πως το ημερολόγιο, για τον Μεταξά, είναι ένα καταφύγιο που ο ψυχισμός του έχει απόλυτη ανάγκη. Σε κάθε περίπτωση, αποτελεί πολύτιμη πηγή για την ιστορική περίοδο που αναφέρεται και βεβαίως για την ανάλυση της προσωπικότητάς του.

 

                                             Ολοκληρωτική ιδεολογία

Όλο του το γραπτό διαπνέεται από λατρεία για την γερμανική φυλή, εκφράζεται δε συγχρόνως κατά των Εβραίων2.

 

 

    

Ο Μεταξάς με τον Γκαίμπελς στην Αθήνα, το 1939

 

 

Παράλληλα, διακηρύσσει συνεχώς την απόλυτη αφοσίωση και υποταγή στον Βασιλιά, σε σημείο, να δηλώνει ξεκάθαρα, ότι αδιαφορεί για την πατρίδα: "...Μου είναι αδιάφορον αν  αι πράξεις του προξενούν καλόν ή κακόν εις το Έθνος. Τον ακολουθώ τυφλώς σε ό, τι θέλει"3. 

Ο Μεταξάς, όσο και αν προσπάθησε, ποτέ δεν τιμήθηκε με την ψήφο του ελληνικού λαού. Το κόμμα του λάμβανε, κάθε φορά, πολύ μικρό ποσοστό, παραμένοντας στο περιθώριο. Γι αυτό, προσπαθούσε να επιβληθεί, βασιζόμενος  πάντα στο στρατό και στις συνωμοτικές οργανώσεις, κινούμενος στο παρασκήνιο, προετοιμάζοντας κινήματα και χειραγωγώντας πολιτικές αποφάσεις. Να σημειωθεί, πως ο Ελευθέριος Βενιζέλος τον είχε υποπτευθεί και για την εναντίον του απόπειρα δολοφονίας, το 1933.

                                             Ψυχοπαθολογίες....       

      Αυτό που προκαλεί κατάπληξη στο ημερολόγιο, είναι ο ψυχισμός του και σίγουρα θα άξιζε τον κόπο να αποφανθούν οι ειδικοί περί αυτού.  Ατέλειωτες οι εξάρσεις μεγαλωσύνης και οι φανταστικές ιδέες περί του εαυτού του. 

Π.χ., το 1912: "Έγινα, ως βλέπεις, μεγάλος άνθρωπος....Είμαι τρανός" ...Αν έλειπε και αυτό το μεθοδικόν και λεπτομερές πνεύμα το ιδικόν μου, τί θα εγίνετο η Ελλάς; Ή το 1927: "Έσωσα την Ελλάδα!"4 και άλλα τέτοια. 

Περιγράφει ακόμα την ...καπελλιέρα του, που χωράει το ..λοφίο του και αναφέρει, ότι χρειάζεται ...γόβες λουστρίνια!!5

Είναι γνωστό πόση θυμηδία προκαλούν μέχρι σήμερα, οι συχνές αναφορές του στο ημερολόγιο, για κάποιες "προσωπικές" του συνήθειες!!! 

Αναρίθμητες φορές , όπως ομολογεί ο ίδιος, βασανίζεται, σε όλο το βίο του, από συνεχείς μεταπτώσεις, καταθλίψεις και εξάρσεις και μάλιστα λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή για να τις καταπολεμήσει. 

Διακατέχεται συχνά από απίστευτα συμπλέγματα κατωτερότητας. Γράφει το 1934: "Περνώ αφανής"... Και το 1940, μεσούντος του ελληνοϊταλικού πολέμου, σε μια συναντηση με τους Άγγλους: "Με προσέχουν πολύ ολίγον. Δεν ξέρω αγγλικά. Είμαι και κοντός".6

Δεν κρύβει, πως στο Επιτελείο τον αποκαλούσαν ανισόρροπο και ακόμη αναφέρεται διεξοδικά στον αδελφό του, ο οποίος πέθανε στο ψυχιατρείο, αλλά και στην αδελφή του, η οποία έπασχε και αυτή από σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα. Παράφρονα επίσης, τον θεωρούσε ο Γεώργιος Βλάχος της Καθημερινής...7   

                                    

 

                                  

                           Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου Αυγούστουμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμ

 

 

     Ο Μεταξάς στο ημερολόγιό του, σχετικά με τη δικτατορία που εγκαθίδρυσε με τον Γεώργιο Β΄, αναφέρεται πιο πολύ στις περιοδείες και ομιλίες του, στις συνεργασίες του με τον διαβόητο Υπουργό Ασφαλείας Μανιαδάκη και δίνει μεγάλο βάρος στη διαπαιδαγώγηση της νεολαίας μέσα από τις τάξεις της ΕΟΝ. Δηλώνει πως τον ενδιαφέρει η τάξη και η ασφάλεια του καθεστώτος, πάση θυσία. 

Συγχρόνως αποσιωπά:

-  Τις χιλιάδες εκτοπίσεις, και διώξεις  (αναμεσά τους, αυτές των πρώην Πρωθυπουργών, Ανδρέα Μιχαλακόπουλου, που πέθανε άρρωστος στην εξορία,  Αλεξάνδρου Παπαναστασίου, που τέθηκε σε κατ΄οίκον περιορισμό και πέθανε λίγο μετά και Γεωργίου Καφαντάρη, που έμεινε στην εξορία σε όλη τη διάρκεια της δικτατορίας).

Ο διαβόητος Μανιαδάκης

- Τη σωρεία φυλακίσεων πολιτικών αντιπάλων του καθεστώτος και τα μεσαιωνικά βασανιστήρια. Ο υπουργός και έμπιστος του Μεταξά, Κ. Μανιαδάκης, έμεινε στην ιστορία για το μαρτύριο του πάγου και του ρετσινόλαδου...

- Το κάψιμο, τη λογοκρισία και απαγόρευση βιβλίων (αναμεσά τους, έργων του Σοφοκλή, του Θουκυδίδη, του Παπαδιαμάντη, του Μολιέρου κ. ά.!!!).

- Τη φασιστική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας κατά τα χιτλερικά πρότυπα

- Τα μεγάλα βάρη που επωμίστηκε ο ελληνικός λαός για την πολεμική προετοιμασία με σκληρή επιβολή φόρων και με δημεύσεις καταθέσεων! 

Και φυσικά ούτε λέξη για το μεγάλο σκάνδαλο των εράνων υπέρ της Αεροπορίας, τα χρήματα των οποίων, κατέληξαν στις τσέπες ημετέρων. Εξ ου και η έκφραση, "έγινε της Αεροπορίας"!  

                          

 

 

                           Το έπος του '40 και ένας ....έντρομος δικτάτωρ

 

     Μπορεί να ηρωοποιήθηκε απο τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις για το ΟΧΙ στους Ιταλούς, όμως ο Μεταξάς, αν και θαυμαστής των φασιστικών καθεστώτων και λάτρης της γερμανικής φυλής, καμμία άλλη επιλογή δεν είχε, εξαιτίας της απόλυτης υποταγής στον αγγλόφιλο Βασιλιά Γεώργιο Β΄, ελέω του οποίου βρισκόταν στην εξουσία. Άλλωστε, στις 30 Οκτωβρίου, παραδέχεται στους δημοσιογράφους, πως δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά, διότι "οι Άγγλοι θα έκοβαν και αυτοί τα πόδια της Ελλάδος".8

Στο ημερολόγιό του, εκφράζει τον εντυπωσιασμό του, αλλά και την ανησυχία του για τον ενθουσιασμό του ελληνικού λαού, σχετικά με τον επερχόμενο πόλεμο:

 "Φανατισμός του λαού αφάνταστος.... Με ανησυχεί η υπεραισιόδοξος κοινή γνώμη...Λαός να μην παρασύρεται από ψευδείς επιτυχίας"9.

 

 

 

Σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, ο δικτάτορας εκφράζει μεν στο ημερολόγιο του το θαυμασμό του για τη γενναιότητα του λαού ("ηρωϊκός λαός"), αλλά συγχρόνως έχουμε έναν αμήχανο και έντρομο Πρωθυπουργό, που έχει ακόμη και ψυχωτικά επεισόδια εν είδει παραληρήματος... Από τη μια ...σταυροκοπιέται και προσεύχεται για να σωθεί το Έθνος και από την άλλη, ανησυχεί για το δικό του μέλλον:

"Ο Θεός μας βοηθεί. Γεννηθήτω το θέλημά του ...Η μεγάλη μάχη αύριον!! - Θεέ μου, βοήθησέ μας ... Συνεχείς νίκαι... Ανησυχίαι διά το μέλλον μου; Είναι σωστό αυτό; Εκ μέρους μου; ...Με τη βοήθεια του Θεού και της Παναγίας... Εβοήθησε και πάλι, όπως πάντα ο Θεός....Φαντασίες νοσηρές, ονειροπολήματα νοσηρά. Τα δαιμόνια! Τα δαιμόνια! ...Βράδυ - ιδέες φανταστικές διωγμού εναντίον μου και εκδικήσεως του Θεού. Και όλα διελύθησαν. Τρεις φορές το Πάτερ ημών...10

Και όταν οι Γερμανοί είναι προ των πυλών, αυτός, ο αποκαλούμενος "εθνικός κυβερνήτης", έχει πανικοβληθεί και μοιάζει να τα έχει εντελώς χαμένα:

 Βαρειά μελαγχολία ...Στα χέρια του Θεού! Στη θέλησί του! ...Απετάθην στον Θεό. Με δέησι ...με προσευχή ...Καταφυγή μου Θεός! Όλα χάνονται...Βαρειά μελαγχολία....Όλα χάνονται.11

 

 

Το ημερολόγιο του Μεταξά σταματά στις 17/1/41 και λίγες μέρες μετά (29/1), ανακοινώνεται ο θάνατός του. Όμως τα έργα και οι ημέρες του μεταξικού καθεστώτος συνεχίστηκαν: 

Μετά την είσοδο των Γερμανών στη χώρα, το καθεστώς του παρέδωσε στους κατακτητές, ως ομήρους, 1200 φυλακισμένους και εξόριστους πολιτικούς του αντιπάλους, με αποτέλεσμα 677 να εκτελεστούν...

 

 

 Σημειώσεις:

1. τόμος 1ος, σελ.500

2. τόμος 4ος, σελ. 399 και 448 

3. τόμος 1ος, σελ 527

4. τόμος 2ος, σελ. 151 και 218 και τόμος 3ος, σελ. 551

5. τόμος 2ος, σελ. 153

6. τόμος 4ος, σελ. 94 και 540

7. τόμος 3ος, σελ. 243

8. τόμος 4ος, σελ. 523  

9. τόμος 4ος, σελ. 516 και 520

10. τόμος 4ος, σελ. 532 - 547

11. τόμος 4ος, σελ. 550 - 560 

 

Πηγή: "Μεταξάς. Το προσωπικό του ημερολόγιο", Εκδόσεις Γκοβόστη