Τραγουδώντας τα κάλαντα, στην Ελλάδα τού χτες...

Στους δρόμους της μεταπολεμικής Αθήνας, "τρίγωνα-κάλαντα" μπροστά στην Ακαδημία, δεκαετία του '50 (φωτ. του Κων/νου Μεγαλοκονόμου, φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου Μπενάκη)...

Φτωχοντυμένα μεν, αλλά χαρούμενα παιδιά τραγουδούν τα κάλαντα με τρίγωνο και τουμπελέκι, κάπου στην Αττική, το 1950 (φωτ. της Βούλας Παπαϊωάννου, φωτογραφικό αρχείο Μουσείου Μπενάκη).

 

                   Η ...μοιρασιά! Αθήνα, 1950 (φωτ. του Δημ. Χαρισιάδη)

 

Κάλαντα στον ηλεκτρικό, παραμονή Πρωτοχρονιάς του 1953 (φωτ. του Δημ. Χαρισιάδη, φωτογραφικό αρχείο Μουσείου Μπενάκη)

 

Κάλαντα της Πρωτοχρονιάς του 1953, με τουμπελέκι και ...αυτοσχέδιο τρίγωνο (φωτ. της Βούλας Παπαϊωάννου, φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου Μπενάκη). 

 

 

Χαρούμενο στιγμιότυπο την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1965 στις Σάπες Έβρου. Παρέα παιδιών  που βγήκαν για κάλαντα, περιστοιχίζουν τον (προφανώς μουσουλμάνο!) Χασάν, που παίζει τα κάλαντα με το νταούλι, στα μαγαζιά  της μικρής κωμόπολης.

 

                     Νέα Ορεστιάδα Έβρου, 1973. Κάλαντα με νταούλι και γκάιντα.

 

 

                            Και κάλαντα στο Μέτσοβο, δεκαετία του '70.

              "Τα Κάλαντα", το διάσημο  έργο του Νικηφόρου Λύτρα 

 

       Ο πίνακας αυτός του 1872, του Νικηφόρου Λύτρα, αποτελεί ένα ιδιαίτερο έργο και έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις για τους συμβολισμούς του, διότι ξεπερνάει την απλή απεικόνιση ενός εθίμου.  Είναι εμφανής η προέλευση των παιδιών από διάφορες περιοχές της Ελλάδας εξαιτίας των χαρακτηριστικών ενδυμασιών, αλλά ενδιαφέρον έχει επίσης προκαλέσει και η πιθανή διαφορετική φυλετική καταγωγή του τυμπανιστή! Στη δεξιά άκρη, ένα αρχαίο γλυπτό, πιθανόν υπόμνηση του αρχαίου παρελθόντος. Συγχρόνως όμως, τονίζεται η συνύπαρξη παιδιών  με διαφορετική γεωγραφική και ίσως εθνική καταγωγή...

 

 

 

 

Τα πολλά παιγνίδια καταπνίγουν τη δημιουργικότητα των παιδιών

       Τα παιδιά σήμερα έχουν πολύ περισσότερα παιχνίδια από οποιαδήποτε προηγούμενη γενιά. Όμως, η υπερκατανάλωση παιδικών παιγνιδιών στην εποχή μας,κάθε άλλο παρά βοηθά στην ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη. Πολλούς προβληματίζει ο "βομβαρδισμός" των παιδιών όλων των ηλικιών, με πληθώρα παιγνιδιών, αρχής γενομένης απο τις πρώτες μέρες της ζωής τους, σε τέτοιο σημείο μάλιστα, που πολύ συχνά το παιδικό  δωμάτιο μοιάζει με κατάστημα παιχνιδιών! 

       Τώρα, μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου του Τολέδο στο Οχάιο των ΗΠΑ προτείνει να δίνουμε στα παιδιά λιγότερα παιχνίδια, καθώς με αυτόν τον τρόπο έχουν τη δυνατότητα να εστιάζουν καλύτερα και να γίνονται περισσότερο δημιουργικά. Συστήνουν να υπάρχουν λιγότερα παιχνίδια στο περιβάλλον που βρίσκεται το παιδί. Φυσικά, δε χρειαζεται να πεταχτούν τα πολλά παιγνίδια, αλλά απλώς να να αποθηκεύονται κάπου. Με αυτό τον τρόπο, το παιδί θα ασχολείται με λιγότερα παιχνίδια και έτσι:

 - Θα έχει την ευκαιρία να καινοτομήσει χωρίς να αποσπάται η προσοχή του

 - Θα έχει τη  δυνατότητα να καλλιεργήσει, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής του, υψηλότερο επίπεδο συγκέντρωσης.

«Όταν το περιβάλλον ενός παιδιού είναι εφοδιασμένο με λιγότερα παιχνίδια, τα παιδιά αφιερώνουν πολύ περισσότερο χρόνο σε ένα και μόνο παιχνίδι, γεγονός που επιτρέπει καλύτερη εστίαση στην εξερεύνηση και σε ένα περισσότερο δημιουργικό παιχνίδι», ανέφεραν οι ερευνητές. 

 

                                          Και παλαιότερες μελέτες

 

       Δεν είναι πρώτη φορά που δημοσιεύονται τέτοιες απόψεις. Απο τη δεκαετία του '90, δύο Γερμανοί ερευνητές, οι Elke Schubert και Rainer Strick, είχαν πειραματιστεί σχετικά με τις εθιστικές συνήθειες, που αρχίζουν στην παιδική ηλικία. Συγκεκριμένα, για τρεις μήνες, αφαίρεσαν όλα τα παιχνίδια από έναν παιδικό σταθμό του Μονάχου, αφήνοντας μόνο τα τραπεζάκια, τις καρέκλες τους και μερικές κουβέρτες. Πολύ γρήγορα, τα παιδιά αναπροσαρμόστηκαν και το παιχνίδι τους έγινε πολύ πιο δημιουργικό και κοινωνικό.

Το πείραμα ενέπνευσε και άλλους παιδικούς σταθμούς,  που ενέταξαν στο πρόγραμμα τους το τρίμηνο project. Όπως έλεγε εκπαιδευτικός σε παιδικό σταθμό του Μονάχου: «Στους τρεις αυτούς μήνες προσφέρουμε στο παιδί χώρο και χρόνο για να γνωρίσει τον εαυτό του και επειδή τα παιδιά δεν κατευθύνονται από δασκάλους ή παιχνίδια, βρίσκουν νέους τρόπους για να οργανώσουν την ημέρα τους με τον δικό τους τρόπο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ενισχύεται το θάρρος και η φαντασία, ποιότητες, που τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες, χρειαζόμαστε για την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης». 

     Αλλά και άλλοι ειδικοί έχουν αποφανθεί κατά καιρούς, πως τα παιδιά δε χρειάζονται μια τεράστια «πανοπλία» παιχνιδιών. Αντίθετα, τα λιγότερα παιχνίδια προωθούν την επινοητικότητα και τα παιδιά επιλύουν προβλήματα μόνο με τα υλικά που έχουν στα χέρια τους. Και το δώρο της επινοητικότητας προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες για τη ζωή τους...  

Θα πρέπει να τονισθεί επίσης και μία άλλη παράμετρος. Ο συνεχής "βομβαρδισμός" του παιδιού με πάσης φύσεως παιγνίδια,  διαμορφώνει το μελλοντικό ενήλικα, στον οποίο η αγορά θα του επιβάλλει πλέον πολυ εύκολα τον εθισμό στην υπερκατανάλωση περιττών και συχνά κακής ποιότητας προϊόντων. 

 

Πηγές: tvxs.gr, telegraph.co.uk, thespruce.com

Το ρεμπέτικο, στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO!

 

 

 

       Από τις φτωχογειτονιές των λιμανιών, τις υπόγειες ταβέρνες και τους καφενέδες, έφτασε να εγγραφεί στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO!

 

     Το ρεμπέτικο, ένα ξεχωριστό κεφάλαιο του ελληνικού αστικού λαϊκού πολιτισμού, άκμασε το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Με επιρροές από το δημοτικό και το μικρασιάτικο τραγούδι, αντικατοπτρίζει το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής όπου αναπτύχθηκε και ιδιαιτέρως τη ζωή των φτωχότερων τάξεων και των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. 

 

 

Στην πορεία, η κοινωνική του βάση επεκτάθηκε στους πρόσφυγες, στην εργατική και στη μεσοαστική τάξη, ενώ στις μέρες μας αποτελεί ζωντανή και δημοφιλή πολιτιστική κληρονομιά.

 

Δεν είνα τυχαίο, που εδώ κα μισόν αιώνα, μας "άνοιξαν τα μάτια" ο Μάνος Χατζηδάκις και ο Μίκης Θεοδωράκης, αναγνωρίζοντας στο ρεμπέτικο, γνησιότητα, πηγαία έμπνευση και θεωρώντας το αναπόσπαστο στοιχείο της ταυτότητάς μας. 

      Να σημειωθεί, πως, μεταξύ άλλων, έχουν περιληφθεί στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO, η παραδοσιακή μαστιχοκαλλιέργεια στη Χίο, η τηνιακή μαρμαροτεχνία και αναμένεται να εγκριθουν οι φάκελλοι για την τέχνη της ξερολιθιάς και για τη βυζαντινή μουσική. 

Σαν σήμερα, ο ξαφνικός θάνατος του Αλεξάνδρου Παπαναστασίου

        

      Ο πατέρας της δημοκρατίας, ο καινοτόμος μεταρρυθμιστής, μια εντυπωσιακά πολυσύνθετη πολιτική φυσιογνωμία έφυγε από τη ζωή στις 17 Νοεμβρίου 1936.  Διετέλεσε δύο φορές πρωθυπουργός (1924 και 1932) και θεωρείται μια από τις σημαντικότερες πολιτικές προσωπικότητες της νεώτερης Ελλάδας. 

                                                    

                                       Τα πρώτα χρόνια

 

       Γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1876 με καταγωγή από το Λεβίδι της Αρκαδίας. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ’ όπου ανακηρύχθηκε διδάκτωρ το 1899. Συνέχισε τις σπουδές του στα ονομαστά πανεπιστήμια  της Χαϊδελβέργης,  του Βερολίνου (Χούμπολντ), του Λονδίνου και των Παρισίων (1901-1907), στην κοινωνιολογία, στη φιλοσοφία και τα οικονομικά.  Κατά το διάστημα της παραμονής του στη Γερμανία επηρεάστηκε από τη συνεταιριστική πρακτική που κυριαρχούσε και ήρθε σε επαφή με τις ιδέες του δημοκρατικού σοσιαλισμού και με τα κοινωνικά κινήματα της εποχής.

 

                         Αρχίζει η πολιτική σταδιοδρομία 

 

       Το 1907 ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου επέστρεψε στην Αθήνα και άρχισε να πολιτεύεται, αναπτύσσοντας πολύ προοδευτικές ιδέες για την εποχή του. Το 1908 ίδρυσε την Κοινωνιολογική Εταιρεία, μαζί με ιδεολογικούς και πολιτικούς του φίλους από το Βερολίνο, όπως τον Κ. Τριανταφυλλόπουλο, τον Αλ. Δελμούζο, τον Π. Αραβαντινό κ.ά., με στόχο  τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Η εταιρεία εξέδιδε και το επιστημονικό περιοδικό "Επιθεώρησις των Κοινωνικών και Νομικών Επιστημών", που είχε σημαντική απήχηση στον πνευματικό και πολιτικό κόσμο της χώρας. Μεταξύ των συνδρομητών του και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος εντυπωσιάστηκε από τα άρθρα του νέου τότε επιστήμονα και πολιτικού.

Εξελέγη βουλευτής Αρκαδίας, έλαβε μέρος στον α΄Βαλκανικό Πόλεμο, ως εθελοντής και του απονεμήθηκαν μετάλλια ανδρείας. Στη Βουλή, ανέπτυξε  σημαντική δράση, όπου μετ' επιμονής υποστήριξε:

- Την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών της Θεσσαλίας και την απόδοσή τους στους ακτήμονες και τους μικροκαλλιεργητές

- Την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας

     Υποστήριξε το κίνημα στο Γουδί και συμμετείχε σε όλες τις κυβερνήσεις Βενιζέλου μέχρι το 1920, σε σημαντικά πόστα: Κυβερνητικός αντιπρόσωπος στα Ιόνια Νησιά,  Υπουργός Συγκοινωνίας και Υπουργός Περιθάλψεως και Εσωτερικών. Κατά την παραμονή του στους κυβερνητικούς θώκους:

- Έβαλε τις βάσεις για την αναδιοργάνωση των μέσων μαζικής μεταφοράς,  ταχυδρομείων και τηλεφώνων

-  Εκπόνησε θεμελιώδη νομοθετήματα για τον οικοδομικό κανονισμό των πόλεων και το εθνικό κτηματολόγιο και συγκρότησε επιτροπή μελέτης του ρυθμιστικού σχεδίου της Αθήνας, με επικεφαλής τους αρχιτέκτονες Εμπράρ και Καλλιγά

- Την ίδια περίοδο σχεδιάστηκε η μεγάλη παραλιακή αρτηρία Αθηνών-Σουνίου (που υλοποιήθηκε ...μισόν αιώνα αργότερα)

- Θεωρείται ο αναμορφωτής της Θεσσαλονίκης, αφού μετά τη μεγάλη πυρκαϊά του 1917, συνέστησε τη Διεθνή Επιτροπή Ανοικοδομήσεως Θεσσαλονίκης, η οποία συνέταξε το νέο πολεοδομικό κανονισμό της πόλης. 

- Αναδιοργάνωσε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το οποίο έγινε αυτοτελές πανεπιστημιακό ίδρυμα και ίδρυσε τρεις νέες σχολές, Αρχιτεκτόνων, Χημικών και Τοπογράφων Μηχανικών. «Παπανάσταση» ονόμασαν οι τότε καθηγητές του ΕΜΠ τις μεταρρυθμίσεις του Αλεξάνδρου Παπαναστασίου. 

 

 

Πορτραίτο του Παπαναστασίου από τον κορυφαίο ζωγράφο Κων. Παρθένη. Κοσμεί το πρυτανικό γραφείο τού Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κατόπιν δωρεάς της αδελφής τού Παπαναστασίου, Αριστοβούλης Λοπρέστη. Κάτω αριστερά, ο ζωγράφος προσέθεσε το γνωστό απόσπασμα του Δημοκρατικού Μανιφέστου 

Το Δημοκρατικό Μανιφέστο. "Η Ελλάς δεν είναι βασιλικόν τιμάριον"

 

      Κατά τη διάρκεια της αποτυχημένης Μικρασιατικής Εκστρατείας των μεταβενιζελικών φιλοβασιλικών κυβερνήσεων, ο Παπαναστασίου έγινε δεινός επικριτής της βασιλείας.

 

Τον Φεβρουάριο του 1922, μαζί με άλλους ομοϊδεάτες του, υπέγραψε το Δημοκρατικό Μανιφέστο, με το οποίο καλούσε τον βασιλιά Κωνσταντίνο να παραιτηθεί, χάριν των συμφερόντων του έθνους. Έμεινε στην ιστορία το απόσπασμα από το Μανιφέστο:

"Η Ελλάς είναι δημιούργημα του πνεύματος, των μόχθων και των αγώνων των τέκνων της. Δεν είναι βασιλικόν τιμάριον και δεν μπορεί ποτέ να γίνει ανεκτόν να θυσιασθεί και το ελάχιστον τμήμα της, χάριν προσωπικών βασιλικών συμφερόντων".

Τότε συνελήφθη και καταδικάστηκε σε τριετή φυλάκιση για εξύβριση του βασιλιά και εσχάτη προδοσία. Κλείστηκε στις φυλακές της Αίγινας και απελευθερώθηκε μετά τρίμηνο από την Επαναστατική Επιτροπή του Νικόλαου Πλαστήρα, ο οποίος ανέλαβε τις τύχες της Ελλάδας αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. 

 

 

                                             Η Α΄Ελληνική Δημοκρατία

 

Σε επίσημη τελετή, ως Πρωθυπουργός της αβασίλευτης δημοκρατίας, για την οποία τόσο αγωνίστηκε

 

Κατέβηκε στις εκλογές του 1923, ως επικεφαλής του κόμματος της Δημοκρατικής Ένωσης, με σημαία, την αβασίλευτη δημοκρατία και προοδευτικό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα. Ανέλαβε την πρωθυπουργία της χώρας στις 12 Μαρτίου 1924 και ανήμερα της εθνικής επετείου (25 Μαρτίου 1924) κήρυξε με ψήφισμα της Βουλής έκπτωτη τη δυναστεία των Γκλίξμπουργκ και εγκαθίδρυσε τη δημοκρατία, που επικυρώθηκε με το δημοψήφισμα της 13ης Απριλίου 1924.

 

 

 

 

 

Πρωτοσέλιδο της εφημερίδος «Δημοκρατία», 25 Μαρτίου 1924, με σχέδιο του Κ. Παρθένη

Υπήρξε σύντομη η πρώτη παραμονή του στην πρωθυπουργία (4 μήνες), όμως συνέχισε τους πολιτικούς αγώνες, εξελέγη πάλι βουλευτής, χρημάτισε Υπουργός Γεωργίας στην κυβέρνηση Ζαΐμη, το 1926, Πρωθυπουγός πάλι το 1932 για διάστημα 10 ημερών, Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Γεωργίας στην Κυβέρνηση Βενιζέλου το 1932 και αριστίνδην γερουσιαστής.

 

Σε τιμητικό γραμματόσημο, για τα 50 χρόνια του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

 

 

 

Κατά το διάστημα 1924 - 1933:

 

- Ίδρυσε το πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

 

- Έλαβε μέτρα για την αποκατάσταση των ακτημόνων και των προσφύγων και την οργάνωση των αγροτών σε συνεταιρισμούς.

 

- Το πιο σημαντικό έργο του υπήρξε η ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος, παρά την αντίδραση του τότε πολιτικού κόσμου και της Εθνικής Τράπεζας

 

 

 Πρωτοποριακές αρχές και απόψεις για το δημόσιο βίο

 

      Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου υπήρξε πολύ μπροστά από την εποχή του και αρκετά από όσα απαιτούσε να θεσμοθετηθούν, ακόμα και σήμερα, δεν έχουν κατακτηθεί...

Αγωνίστηκε, σθεναρά, για: 

 

- Το χωρισμό Εκκλησίας και Πολιτείας

 

- Το υποχρεωτικό του πολιτικού γάμου

 

- Την καθιέρωση της γυναικείας ψήφου και την προστασία της μητρότητας και των εξωγάμων τέκνων 

- Την απαγόρευση της εργασίας ανηλίκων κάτω των 14 ετών, την καθιέρωση της Κυριακής αργίας και την αναμόρφωση της εργατικής νομοθεσίας σχετικά με τα εργοστασιακά ατυχήματα

 

 

                    Οι σχέσεις με τον Ελευθέριο Βενιζέλο

 

                  

       Οι δύο άνδρες συνεργάστηκαν στενά και υπήρχε μεταξύ τους σεβασμός και αλληλοεκτίμηση, όμως δεν έλλειψαν οι σκληρές αντιπαραθέσεις στα πολιτικά θέματα, καθότι ο Παπαναστασίου βρισκόταν, ιδεολογικά, αριστερά των Φιλελευθέρων. Μια τέτοια αντιπαράθεση μάλιστα, υπήρξε τόσο έντονη μέσα στη Βουλή το 1932, που ο Βενιζέλος υπέστη καρδιακό επεισόδιο... 

 

       Παλινόρθωση, μεταξική δικτατορία και το τέλος ...

 

        Μετά το κίνημα του 1935, ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου υπέστη μύριες όσες διώξεις. Είδε τη δημοκρατία για την οποία τόσο μόχθησε, να γκρεμίζεται στα τέλη του 1935 με την παλινόρθωση της Μοναρχίας, πένθησε το θάνατο του Ελευθέριου Βενιζέλου στις 13 Μαρτίου του 1936, έζησε να υποστεί την εγκαθίδρυση της μεταξικής δικτατορίας στις 4 Αυγούστου και πέθανε ξαφνικά από ανακοπή στα εξήντα του χρόνια, στις 17 Νοεμβρίου 1936, στην Εκάλη, ενώ είχε τεθεί από τον Μεταξά σε κατ' οίκον περιορισμό. 

Κηδεύτηκε μεν δημοσία δαπάνη ως πρώην Πρωθυπουργός, αλλά η 4η Αυγούστου απαγόρευσε τη δημοσίευση κάθε πληροφορίας σχετικά με την κηδεία, όπως και άρθρων και νεκρολογιών. Παρ΄όλα αυτά,  συνόδευσαν τη σορό του χιλιάδες πολίτες, ως μια τεράστια σιωπηρή αντιδικτατορική διαδήλωση.

 

      Σήμερα, στο χώρο που υπήρχε το πατρικό του σπίτι, στο Λεβίδι Αρκαδίας, υπάρχει προς τιμήν της μνήμης του, Μουσείο με τα προσωπικά του αντικείμενα και αρχεία. Στη Θεσσαλονίκη, κεντρική οδός φέρει το όνομά του κ........................               Στη Θεσσαλονίκη, κεντρική οδός φέρει το όνομά του και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο τον τιμά ως ιδρυτή του, με ανδριάντα  στο κέντρο της Πανεπιστημιούπολης.

Την κατοικία του στην Εκάλη, την οποία είχε αποκτήσει με τραπεζικό δάνειο δύο μόλις χρόνια πριν το θάνατό του, την κληροδότησε στο Δήμο Λεβιδίου. 

 

 

Πηγές:

Αλέξανδρος Παπαναστασίου, έκδοση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 2008   

mouseiopapanastasiou.gr

historyreport.gr

arcadia.ceid.upatras.gr

  

Η "Αριστερά" της ...ελεημοσύνης

 

 

 

       Κοινωνικό μέρισμα το λένε τώρα και δεν είναι άλλο από μια ελεημοσύνη αισχίστου είδους, μέσω αναδιανομής της φτώχειας. Ακριβώς σαν αυτές τις ελεημοσύνες, που συνηθίζουν πολλοί, Πάσχα και Χριστούγεννα, προκειμένου  να σώσουν τις ψυχές τους. Μέχρι και διάγγελμα σκαρφίστηκε ο Πρωθυπουργός, για να αναγγείλει το χαρμόσυνο γεγονός εκτάκτου βοηθήματος 250 - 900 ευρώ, ανάλογα με το επίπεδο φτώχειας των Ελλήνων πολιτών.  

Δηλαδή, αφού φτωχοποιήθηκαν ακόμα και τα μεσαία στρώματα και αφού έχει συμφωνηθεί και αναγγελθεί περαιτέρω οικονομική αφαίμαξη για το το 2018 και 2019, πετάνε πού και πού κανένα κόκκαλο για να ξεγελαστούν οι πολίτες και τελικά, μάλλον το καταφέρνουνε!

Έτσι δε και αρχίσουν τα συσσίτια στα σχολεία, ο Έλληνας της εποχής των μνημονίων θα νοιώσει ακόμα καλύτερα, αφού θα σιτίζουν τα παιδιά του και μάλιστα με τη γνωστή "ποιότητα" της μαζικής δωρεάν σίτισης. Και φυσικά, ούτε που θα σκεφτεί το διαχωρισμό των παιδιών σε φτωχά και μη, προς δόξαν των κανόνων της παιδαγωγικής... 

Και φυσικά, ο Έλληνας της εποχής των μνημονίων ούτε που θα  σκεφτεί, πως θεμελιώδης αξία του κράτους δικαίου είναι και το δικαίωμα στο αξιοπρεπές εισόδημα και πως το δικαίωμα αυτό δεν πρέπει να φαλκιδεύεται με ελεημοσύνες του τύπου κοινωνικά παντοπωλεία και κοινωνικό μέρισμα.

 

 

Το ημερολόγιο του Ιω. Μεταξά, αποκαλυπτικό για τον δικτάτορα

       

           

  

      Αγιοποιήθηκε  για δεκαετίες ολόκληρες, με αποτέλεσμα να παρασιωπώνται, συστηματικά και έντεχνα, ο βίος και η πολιτεία του από το το τέλος του 19ου αιώνα μέχρι το 1941 που πέθανε ενώ οι Γερμανοί κατακτητές έμπαιναν στην Αθήνα.

Τα πεπραγμένα του, κάτω από το πέπλο της προσωπικής του ιδεολογίας, που δεν ήταν άλλη από την επιβολή του ολοκληρωτισμού, τη φασιστική διαπαιδαγώγηση και την πλήρη απέχθεια για τον κοινοβουλευτισμό και τη δημοκρατία, ("να πίω αίμα κοινοβουλευτικόν"1, γράφει!), καταγγέλλονται καί από τους πολιτικούς του αντιπάλους καί από πολιτικούς που συνεργάστηκαν μαζί του, αλλά κυρίως ΟΜΟΛΟΓΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΔΙΟ, ΑΠΕΡΙΦΡΑΣΤΑ, ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ.

    

                                                Το ημερολόγιο

        Αποτελείται από 4 τόμους, σε σύνολο 2.000 σελίδων περίπου. Γράφει για τα δημόσια πράγματα, αλλά και για όλα τα προσωπικά και οικογενειακά του θέματα. Δεν παραλείπει και ...μακρόσυρτες φιλοσοφικού τύπου αναλύσεις και κείμενα πολιτικών μανιφέστων. Εντυπωσιάζει η αναφορά σε εσώψυχες και μύχιες σκέψεις του και γίνεται φανερό, πως το ημερολόγιο, για τον Μεταξά, είναι ένα καταφύγιο που ο ψυχισμός του έχει απόλυτη ανάγκη. Σε κάθε περίπτωση, αποτελεί πολύτιμη πηγή για την ιστορική περίοδο που αναφέρεται και βεβαίως για την ανάλυση της προσωπικότητάς του.

 

                                             Ολοκληρωτική ιδεολογία

Όλο του το γραπτό διαπνέεται από λατρεία για την γερμανική φυλή, εκφράζεται δε συγχρόνως κατά των Εβραίων2.

 

 

    

Ο Μεταξάς με τον Γκαίμπελς στην Αθήνα, το 1939

 

 

Παράλληλα, διακηρύσσει συνεχώς την απόλυτη αφοσίωση και υποταγή στον Βασιλιά, σε σημείο, να δηλώνει ξεκάθαρα, ότι αδιαφορεί για την πατρίδα: "...Μου είναι αδιάφορον αν  αι πράξεις του προξενούν καλόν ή κακόν εις το Έθνος. Τον ακολουθώ τυφλώς σε ό, τι θέλει"3. 

Ο Μεταξάς, όσο και αν προσπάθησε, ποτέ δεν τιμήθηκε με την ψήφο του ελληνικού λαού. Το κόμμα του λάμβανε, κάθε φορά, πολύ μικρό ποσοστό, παραμένοντας στο περιθώριο. Γι αυτό, προσπαθούσε να επιβληθεί, βασιζόμενος  πάντα στο στρατό και στις συνωμοτικές οργανώσεις, κινούμενος στο παρασκήνιο, προετοιμάζοντας κινήματα και χειραγωγώντας πολιτικές αποφάσεις. Να σημειωθεί, πως ο Ελευθέριος Βενιζέλος τον είχε υποπτευθεί και για την εναντίον του απόπειρα δολοφονίας, το 1933.

                                             Ψυχοπαθολογίες....       

      Αυτό που προκαλεί κατάπληξη στο ημερολόγιο, είναι ο ψυχισμός του και σίγουρα θα άξιζε τον κόπο να αποφανθούν οι ειδικοί περί αυτού.  Ατέλειωτες οι εξάρσεις μεγαλωσύνης και οι φανταστικές ιδέες περί του εαυτού του. 

Π.χ., το 1912: "Έγινα, ως βλέπεις, μεγάλος άνθρωπος....Είμαι τρανός" ...Αν έλειπε και αυτό το μεθοδικόν και λεπτομερές πνεύμα το ιδικόν μου, τί θα εγίνετο η Ελλάς; Ή το 1927: "Έσωσα την Ελλάδα!"4 και άλλα τέτοια. 

Περιγράφει ακόμα την ...καπελλιέρα του, που χωράει το ..λοφίο του και αναφέρει, ότι χρειάζεται ...γόβες λουστρίνια!!5

Είναι γνωστό πόση θυμηδία προκαλούν μέχρι σήμερα, οι συχνές αναφορές του στο ημερολόγιο, για κάποιες "προσωπικές" του συνήθειες!!! 

Αναρίθμητες φορές , όπως ομολογεί ο ίδιος, βασανίζεται, σε όλο το βίο του, από συνεχείς μεταπτώσεις, καταθλίψεις και εξάρσεις και μάλιστα λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή για να τις καταπολεμήσει. 

Διακατέχεται συχνά από απίστευτα συμπλέγματα κατωτερότητας. Γράφει το 1934: "Περνώ αφανής"... Και το 1940, μεσούντος του ελληνοϊταλικού πολέμου, σε μια συναντηση με τους Άγγλους: "Με προσέχουν πολύ ολίγον. Δεν ξέρω αγγλικά. Είμαι και κοντός".6

Δεν κρύβει, πως στο Επιτελείο τον αποκαλούσαν ανισόρροπο και ακόμη αναφέρεται διεξοδικά στον αδελφό του, ο οποίος πέθανε στο ψυχιατρείο, αλλά και στην αδελφή του, η οποία έπασχε και αυτή από σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα. Παράφρονα επίσης, τον θεωρούσε ο Γεώργιος Βλάχος της Καθημερινής...7   

                                    

 

                                  

                           Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου Αυγούστουμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμμ

 

 

     Ο Μεταξάς στο ημερολόγιό του, σχετικά με τη δικτατορία που εγκαθίδρυσε με τον Γεώργιο Β΄, αναφέρεται πιο πολύ στις περιοδείες και ομιλίες του, στις συνεργασίες του με τον διαβόητο Υπουργό Ασφαλείας Μανιαδάκη και δίνει μεγάλο βάρος στη διαπαιδαγώγηση της νεολαίας μέσα από τις τάξεις της ΕΟΝ. Δηλώνει πως τον ενδιαφέρει η τάξη και η ασφάλεια του καθεστώτος, πάση θυσία. 

Συγχρόνως αποσιωπά:

-  Τις χιλιάδες εκτοπίσεις, και διώξεις  (αναμεσά τους, αυτές των πρώην Πρωθυπουργών, Ανδρέα Μιχαλακόπουλου, που πέθανε άρρωστος στην εξορία,  Αλεξάνδρου Παπαναστασίου, που τέθηκε σε κατ΄οίκον περιορισμό και πέθανε λίγο μετά και Γεωργίου Καφαντάρη, που έμεινε στην εξορία σε όλη τη διάρκεια της δικτατορίας).

Ο διαβόητος Μανιαδάκης

- Τη σωρεία φυλακίσεων πολιτικών αντιπάλων του καθεστώτος και τα μεσαιωνικά βασανιστήρια. Ο υπουργός και έμπιστος του Μεταξά, Κ. Μανιαδάκης, έμεινε στην ιστορία για το μαρτύριο του πάγου και του ρετσινόλαδου...

- Το κάψιμο, τη λογοκρισία και απαγόρευση βιβλίων (αναμεσά τους, έργων του Σοφοκλή, του Θουκυδίδη, του Παπαδιαμάντη, του Μολιέρου κ. ά.!!!).

- Τη φασιστική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας κατά τα χιτλερικά πρότυπα

- Τα μεγάλα βάρη που επωμίστηκε ο ελληνικός λαός για την πολεμική προετοιμασία με σκληρή επιβολή φόρων και με δημεύσεις καταθέσεων! 

Και φυσικά ούτε λέξη για το μεγάλο σκάνδαλο των εράνων υπέρ της Αεροπορίας, τα χρήματα των οποίων, κατέληξαν στις τσέπες ημετέρων. Εξ ου και η έκφραση, "έγινε της Αεροπορίας"!  

                          

 

 

                           Το έπος του '40 και ένας ....έντρομος δικτάτωρ

 

     Μπορεί να ηρωοποιήθηκε απο τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις για το ΟΧΙ στους Ιταλούς, όμως ο Μεταξάς, αν και θαυμαστής των φασιστικών καθεστώτων και λάτρης της γερμανικής φυλής, καμμία άλλη επιλογή δεν είχε, εξαιτίας της απόλυτης υποταγής στον αγγλόφιλο Βασιλιά Γεώργιο Β΄, ελέω του οποίου βρισκόταν στην εξουσία. Άλλωστε, στις 30 Οκτωβρίου, παραδέχεται στους δημοσιογράφους, πως δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά, διότι "οι Άγγλοι θα έκοβαν και αυτοί τα πόδια της Ελλάδος".8

Στο ημερολόγιό του, εκφράζει τον εντυπωσιασμό του, αλλά και την ανησυχία του για τον ενθουσιασμό του ελληνικού λαού, σχετικά με τον επερχόμενο πόλεμο:

 "Φανατισμός του λαού αφάνταστος.... Με ανησυχεί η υπεραισιόδοξος κοινή γνώμη...Λαός να μην παρασύρεται από ψευδείς επιτυχίας"9.

 

 

 

Σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, ο δικτάτορας εκφράζει μεν στο ημερολόγιο του το θαυμασμό του για τη γενναιότητα του λαού ("ηρωϊκός λαός"), αλλά συγχρόνως έχουμε έναν αμήχανο και έντρομο Πρωθυπουργό, που έχει ακόμη και ψυχωτικά επεισόδια εν είδει παραληρήματος... Από τη μια ...σταυροκοπιέται και προσεύχεται για να σωθεί το Έθνος και από την άλλη, ανησυχεί για το δικό του μέλλον:

"Ο Θεός μας βοηθεί. Γεννηθήτω το θέλημά του ...Η μεγάλη μάχη αύριον!! - Θεέ μου, βοήθησέ μας ... Συνεχείς νίκαι... Ανησυχίαι διά το μέλλον μου; Είναι σωστό αυτό; Εκ μέρους μου; ...Με τη βοήθεια του Θεού και της Παναγίας... Εβοήθησε και πάλι, όπως πάντα ο Θεός....Φαντασίες νοσηρές, ονειροπολήματα νοσηρά. Τα δαιμόνια! Τα δαιμόνια! ...Βράδυ - ιδέες φανταστικές διωγμού εναντίον μου και εκδικήσεως του Θεού. Και όλα διελύθησαν. Τρεις φορές το Πάτερ ημών...10

Και όταν οι Γερμανοί είναι προ των πυλών, αυτός, ο αποκαλούμενος "εθνικός κυβερνήτης", έχει πανικοβληθεί και μοιάζει να τα έχει εντελώς χαμένα:

 Βαρειά μελαγχολία ...Στα χέρια του Θεού! Στη θέλησί του! ...Απετάθην στον Θεό. Με δέησι ...με προσευχή ...Καταφυγή μου Θεός! Όλα χάνονται...Βαρειά μελαγχολία....Όλα χάνονται.11

 

 

Το ημερολόγιο του Μεταξά σταματά στις 17/1/41 και λίγες μέρες μετά (29/1), ανακοινώνεται ο θάνατός του. Όμως τα έργα και οι ημέρες του μεταξικού καθεστώτος συνεχίστηκαν: 

Μετά την είσοδο των Γερμανών στη χώρα, το καθεστώς του παρέδωσε στους κατακτητές, ως ομήρους, 1200 φυλακισμένους και εξόριστους πολιτικούς του αντιπάλους, με αποτέλεσμα 677 να εκτελεστούν...

 

 

 Σημειώσεις:

1. τόμος 1ος, σελ.500

2. τόμος 4ος, σελ. 399 και 448 

3. τόμος 1ος, σελ 527

4. τόμος 2ος, σελ. 151 και 218 και τόμος 3ος, σελ. 551

5. τόμος 2ος, σελ. 153

6. τόμος 4ος, σελ. 94 και 540

7. τόμος 3ος, σελ. 243

8. τόμος 4ος, σελ. 523  

9. τόμος 4ος, σελ. 516 και 520

10. τόμος 4ος, σελ. 532 - 547

11. τόμος 4ος, σελ. 550 - 560 

 

Πηγή: "Μεταξάς. Το προσωπικό του ημερολόγιο", Εκδόσεις Γκοβόστη