"Μισώ τους αδιάφορους", του Αντόνιο Γκράμσι

 

 

    

      Γράφτηκε πριν από έναν αιώνα, αλλά όμως παραμένει όσο ποτέ ζωντανό!  Ο Ιταλός συγγραφέας και πολιτικός, Αντόνιο Γκράμσι, αναφέρεται σε αυτούς που αδιαφορούν για ό,τι συμβαίνει γύρω τους, στην κοινωνία στον κόσμο. Σ' αυτούς που ναι μεν δεν κάνουν τίποτα, αλλά μετά παραπονιούνται παριστάνοντας τους αθώους και αβοήθητους... Που στα δύσκολα αναζητούν τις ευθύνες των άλλων, αλλά ποτέ τις δικές τους... Που προκειμένου να απαλλαγούν από την προσωπική ευθύνη, ισχυρίζονται, πως κάποιοι κάπου τα έχουν οργανώσει τόσο καλά, ώστε δεν έχει κανένα νόημα να αντιδράς..... 

Γράφει ο Μάριος Πλωρίτης στην εξαιρετική ανάλυσή του για τη ζωή και το έργο του Γκράμσι: "... αγωνίζεται να σκάψει όλο και πιο βαθιά στο παρόν και στο μέλλον, στις ακραίες δυνατότητες της σκέψης και της πράξης…"*

 

 

 

                              ΜΙΣΩ ΤΟΥΣ ΑΔΙΑΦΟΡΟΥΣ

 

 

"Μισώ τους αδιάφορους. Πιστεύω, ότι το να ζεις σημαίνει να μάχεσαι. Όποιος ζει πραγματικά δεν μπορεί να μην είναι ενεργός πολίτης και μαχόμενος. Η αδιαφορία είναι αβουλία, είναι παρασιτισμός, είναι δειλία, δεν είναι ζωή. Γι' αυτό μισώ τους αδιάφορους.

 

       Η αδιαφορία είναι το νεκρό βάρος της ιστορίας. Η αδιαφορία δρα δυνατά πάνω στην ιστορία. Δρα παθητικά, αλλά δρα. Είναι η μοιρολατρία. Είναι αυτό που δεν μπορείς να υπολογίσεις. Είναι αυτό που διαταράσσει τα προγράμματα, που ανατρέπει τα σχέδια που έχουν κατασκευαστεί με τον καλύτερο τρόπο. Είναι η κτηνώδης ύλη που πνίγει την ευφυΐα. Αυτό που ...συμβαίνει, το κακό που πέφτει πάνω σε όλους, συμβαίνει γιατί οι πολλοί απαρνούνται τη βούλησή τους, αφήνουν να εκδίδονται νόμοι που μόνο μια εξέγερση θα μπορέσει να καταργήσει, αφήνει να ανέβουν στην εξουσία άνθρωποι, που μόνο μια επανάσταση θα μπορέσει να ανατρέψει.

 

      Μέσα στη σκόπιμη απουσία και στην αδιαφορία λίγα χέρια, που δεν επιτηρούνται από κανέναν έλεγχο, υφαίνουν τον ιστό της συλλογικής ζωής και ο λαός είναι σε άγνοια, γιατί δεν ανησυχεί. Φαίνεται λοιπόν σαν η μοίρα να συμπαρασύρει τους πάντες και τα πάντα, φαίνεται σαν η ιστορία να μην είναι τίποτε άλλο από ένα τεράστιο φυσικό φαινόμενο, μια έκρηξη ηφαιστείου, ένας σεισμός όπου όλοι είναι θύματα, αυτοί που τον θέλησαν κι αυτοί που δεν τον θέλησαν, αυτοί που γνώριζαν κι αυτοί που δεν γνώριζαν, αυτοί που ήταν δραστήριοι κι αυτοί που αδιαφορούσαν. Κάποιοι κλαψουρίζουν αξιοθρήνητα, άλλοι βλασφημούν χυδαία, αλλά κανείς ή λίγοι αναρωτιούνται: αν είχα κάνει κι εγώ το χρέος μου, αν είχα προσπαθήσει να επιβάλλω τη βούλησή μου, θα συνέβαινε αυτό που συνέβη;

 

      Μισώ τους αδιάφορους και γι' αυτό: Γιατί με ενοχλεί το κλαψούρισμά τους, κλαψούρισμα αιωνίων αθώων. Ζητώ να μου δώσει λογαριασμό ο καθένας απ' αυτούς με ποιον τρόπο έφερε σε πέρας το καθήκον που του έθεσε και του θέτει καθημερινά η ζωή, γι' αυτό που έκανε και ειδικά γι' αυτό που δεν έκανε. Και νιώθω ότι μπορώ να είμαι αδυσώπητος, ότι δε μπορώ να χαραμίσω τον οίκτο μου, ότι δεν μπορώ να μοιραστώ μαζί τους τα δάκρυά μου.

 

      Μάχομαι, ζω, νιώθω ότι στις συνειδήσεις του χώρου μου ήδη πάλλεται η δραστηριότητα της μελλοντικής πόλης που ο χώρος μου χτίζει. Και μέσα σ' αυτήν την πόλη η κοινωνική αλυσίδα δε βαραίνει τους λίγους, μέσα σ' αυτήν κάθε συμβάν δεν οφείλεται στην τύχη, στη μοίρα, μα είναι ευφυές έργο των πολιτών. Δεν υπάρχει μέσα σ' αυτήν κανείς που να στέκεται να κοιτάζει από το παράθυρο ενώ οι λίγοι θυσιάζονται, κόβουν τις φλέβες τους. 

 

Ζω, μάχομαι.  Γι' αυτό μισώ αυτούς που δεν αγωνίζονται, μισώ τους αδιάφορους".

 

17 Φεβρουαρίου 1917

Αντόνιο Γκράμσι

 

Το πρωτότυπο ιταλικό κείμενο:

                                    ODIO GLI INDIFFERENTI

 

“Odio gli indifferenti. Credo che vivere voglia dire essere partigiani. Chi vive veramente non può non essere cittadino e partigiano. L’indifferenza è abulia, è parassitismo, è vigliaccheria, non è vita. Perciò odio gli indifferenti.

L’indifferenza è il peso morto della storia. L’indifferenza opera potentemente nella storia. Opera passivamente, ma opera. È la fatalità; è ciò su cui non si può contare; è ciò che sconvolge i programmi, che rovescia i piani meglio costruiti; è la materia bruta che strozza l’intelligenza. Ciò che succede, il male che si abbatte su tutti, avviene perché la massa degli uomini abdica alla sua volontà, lascia promulgare le leggi che solo la rivolta potrà abrogare, lascia salire al potere uomini che poi solo un ammutinamento potrà rovesciare.

Tra l’assenteismo e l’indifferenza poche mani, non sorvegliate da alcun controllo, tessono la tela della vita collettiva, e la massa ignora, perché non se ne preoccupa; e allora sembra sia la fatalità a travolgere tutto e tutti, sembra che la storia non sia altro che un enorme fenomeno naturale, un’eruzione, un terremoto del quale rimangono vittime tutti, chi ha voluto e chi non ha voluto, chi sapeva e chi non sapeva, chi era stato attivo e chi indifferente. Alcuni piagnucolano pietosamente, altri bestemmiano oscenamente, ma nessuno o pochi si domandano: se avessi fatto anch’io il mio dovere, se avessi cercato di far valere la mia volontà, sarebbe successo ciò che è successo?

Odio gli indifferenti anche per questo: perché mi dà fastidio il loro piagnisteo da eterni innocenti. Chiedo conto a ognuno di loro del come ha svolto il compito che la vita gli ha posto e gli pone quotidianamente, di ciò che ha fatto e specialmente di ciò che non ha fatto. E sento di poter essere inesorabile, di non dover sprecare la mia pietà, di non dover spartire con loro le mie lacrime.

Sono partigiano, vivo, sento nelle coscienze della mia parte già pulsare l’attività della città futura che la mia parte sta costruendo. E in essa la catena sociale non pesa su pochi, in essa ogni cosa che succede non è dovuta al caso, alla fatalità, ma è intelligente opera dei cittadini. Non c’è in essa nessuno che stia alla finestra a guardare mentre i pochi si sacrificano, si svenano.

Vivo, sono partigiano. Perciò odio chi non parteggia, odio gli indifferenti”.



11 febbraio 1917

Antonio Gramsci

 

*"O Μάριος Πλωρίτης γράφει "για τον Γκράμσι":

https://antikleidi.com/2020/01/22/antonio-gramsci/