Εικοσιπέντε χρόνια χωρίς τον Μάνο Χατζηδάκι

                                         "Ο εφιάλτης της Περσεφόνης" (στίχοι, Ν. Γκάτσου - ερμηνεία, Μ. Φαραντούρη)

               
                   

                 Σαν σήμερα, στις 15 Ιουνίου 1994, έφυγε από τη ζωή ένα  μεγάλο κεφάλαιο της ελληνικής μουσικής, μια σπουδαία προσωπικότητα, ο Μάνος Χατζηδάκις. Συνθέτης των ονείρων, των αναμνήσεων, της συγκίνησης του έρωτα, των εσωτερικών αναζητήσεων... Παράλληλα,  άφησε το αποτύπωμα ενός βαθειά δημοκρατικού, ανυπότακτου, ελεύθερου ανθρώπου, που με παρρησία - ολομόναχος πολλές φορές - αντιτάχθηκε στην ευτέλεια, στην υποκρισία, στο λαϊκισμό και στο φασισμό.

 

 

Σε ένα πλανόδιο μανάβικο στα Ανώγεια της Κρήτης. Είχε ζητήσει να τον φωτογραφήσουν, για να γίνει -λέει - υπουργός ...καλλιέργειας (Έτσι αποκαλούσε ειρωνικά το υπουργείο Πολιτισμού!)*

                

 

                                      Μια παρέα που έγραψε ιστορία

 

 

 

Γνωρίζεται ήδη από τα χρόνια της Κατοχής με έναν ευρύ κύκλο σπουδαίων διανοουμένων και καλλιτεχνών, που επιδρούν σημαντικά στη μετέπειτα δημιουργική του πορεία...

Με τον ποιητή Νίκο Γκάτσο, τον δάσκαλο, τον ακριβό φίλο μιας ολόκληρης ζωής

            

 

Η πνευματική συντροφιά των Οδυσσέα Ελύτη, Μάριου Πλωρίτη, Γιάννη Τσαρούχη, Γιώργου Σεφέρη, Νίκου Γκάτσου, Μίκη Θεοδωράκη, Άγγελου Σικελιανού, παίζει αποφασιστικό ρόλο στους καλλιτεχνικούς του προσανατολισμούς.

 

 

 

 

Με τον Μίκη Θεοδωράκη τον συνέδεε φιλία και βαθειά αλληλοεκτίμηση

 

 

 

Ξεκινούν με τον Μίκη Θεοδωράκη κυριολεκτικά μια μουσική επανάσταση στην Ελλάδα, που θα εκτοξεύσει το ελληνικό τραγούδι σε μία από τις υψηλότερες θέσεις παγκοσμίως.

 

 

Εδώ, με τον Οδυσσέα Ελύτη και τον Κάρολο Κουν

.

 

 

                            Η εξαιρετική μουσική κληρονομιά

 

 

 

       Το μουσικό του έργο που μας άφησε είναι τεράστιο τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Έμεινε αλώβητο μέσα στο χρόνο και συνεχίζει να μαγεύει και να οδηγεί σε κόσμους ονειρικούς. 

 

 

                                      
                                                         "Χάρτινο το φεγγαράκι" (στο πιάνο ο Χρ. Λέκκας)

 

 

 

Μας εισήγαγε στην ποίηση μέσα από εμπνευσμένες μελοποιήσεις σύγχρονων αλλά και αρχαίων ποιητών. Ανέδειξε υπέροχες φωνές, όπως τη Φλέρυ Νταντωνάκη, τη Νένα Βενετσάνου, τη Σαββίνα Γιαννάτου, τον Ηλία Λιούγκο, το Βασίλη Λέκκα, την Έλλη Πασπαλά, τη Βούλα Σαββίδη κ.ά.

 

 

                                   

                                    "Κέλομαί σε Γογγύλα" (ποίηση Σαπφούς - ερμηνεία, Φλέρυ Νταντωνάκη)

 

 

  Υπήρξε αυστηρός με το κοινό του και εργάστηκε ακαταπόνητα για να ανέβει το επίπεδο του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού (μουσικό καφεθέατρο "Πολύτροπον", "Μουσικές Γιορτές" στα Ανώγεια,"Μουσικός Αύγουστος" στο Ηράκλειο, "Μουσικοί Αγώνες" στην Κέρκυρα και στην Καλαμάτα, "Ορχήστρα των χρωμάτων", δισκογραφική εταιρία "Σείριος".

 

 

                                                                "Noble Dame" (ερμηνεία, New York Ensemble)

 

 

Έλλη Πασπαλά, τη Νένα Βενετσάνου, τον Βασίλη Λέκκα και τον Ηλία Λιούγκο
Πηγή: www.musicpaper.gr

 

 

Εκτός από από τα αυτόνομα τραγούδια, μεγάλο κεφάλαιο αποτελεί και η μουσική που επένδυσε έργα του ελληνικού και διεθνούς κινηματογράφου, όπως, την «Κάλπικη Λίρα» (Γ. Τζαβέλλα 1954), τη «Στέλλα» (Μ. Κακογιάννη, 1955), το «Δράκο» (Ν. Κούνδουρου, 1956), το «America-America» (Ελ. Καζάν, 1962), «Sweet Movie» (Ντ. Μακαβέγιεφ, 1974), κ.ά. 

 

 

 

Το 1960 κερδίζει το Όσκαρ για ένα τραγούδι που περιλαμβάνεται στην εικοσάδα των πιο εμπορικών τραγουδιών του του 20ού αιώνα: Πρόκειται για «τα παιδιά του Πειραιά"  της ταινίας «Ποτέ την Κυριακή» («Never on Sunday») του Ζυλ Ντασσέν με πρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη. Ένα βραβείο που αρνήθηκε να παραλάβει, επειδή δε θεωρούσε σπουδαίο το τραγούδι. Στη χαρακτηριστική φωτογραφία αριστερά, ποζάρει πολύ αργότερα και ...απρόθυμα με το βραβείο, επειδή επέμεινε η Ακαδημία των Όσκαρ! 

Μεγάλη σε όγκο και η μουσική που έγραψε για το θέατρο και ιδιαίτερα για την αρχαία τραγωδία και κωμωδία, όπως στη «Μήδεια» (1956), στον «Κύκλωπα» (1959), στις «Βάκχες» (1962), στις «Εκκλησιάζουσες» (1956), στη «Λυσιστράτη» (1957) και στους «Όρνιθες» (1959). Πολυετής και γόνιμη η συνεργασία του με το Θέατρο Τέχνης και το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου.

 

Με τον Τσιτσάνη

       Το 1949 έδωσε την περίφημη διάλεξη για το ρεμπέτικο στο Θέατρο Τέχνης, ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων, σε μια εποχή που η αστική τάξη, αλλά και η Αριστερά, το περιφρονούσαν ως περιθωριακό. Στο ρεμπέτικο, έλεγε, "όλα δίνονται λιτά, απέριττα με μια εσωτερική δύναμη που πολλές φορές συγκλονίζει". Μελέτησε σε βάθος αυτά τα τραγούδια και μάλιστα προχώρησε στην ανάδειξή τους με το δικό του τρόπο, μέσα από τη δισκογραφία ("Έξι λαϊκές ζωγραφιές", "Τα πέριξ", "Τα λειτουργικά").

 

 

 

                                 

                       "Χαράματα η ώρα τρεις" (συνθέτης, ο Μάρκος Βαμβακάρης - στίχοι, Κ. Μακρής - ερμηνεία, Βούλα Σαββίδη)

 

                      

                       Ο αυριανισμός και το φίδι του φασισμού...

 

       Βαθειά πολιτικό άτομο, θεωρούσε χρέος του να παρεμβαίνει στο δημόσιο βίο, συστηματικά, έντονα και συχνά χρησιμοποιώντας στοιχεία πρόκλησης. Παράδειγμα, η συμμετοχή του στην έκδοση του περιοδικού "Τέταρτο"  και  η θητεία του στο Τρίτο Πρόγραμμα - σημείο αναφοράς στην ιστορία του ραδιοσταθμού - όπου αναδεικνύει τα καλλιτεχνικά και κοινωνικά δρώμενα μέσα από την πολιτική τους διάσταση.

          Αντελήφθη έγκαιρα τα φασιστικά  κοινωνικά μορφώματα που αναπτύσσονταν γύρω του και είχαν ήδη αρχίσει να τον απειλούν θρασύτατα. Εν μέσω παντοκρατορίας ΠΑΣΟΚ, έδωσε παλληκαρίσια μάχη κατά των βοθρολυμάτων του αυριανισμού, τελείως μόνος. Ούτε καν η Μελίνα, που εθεωρείτο στενή του φίλη, πήρε το θάρρος να τον στηρίξει!

 

 

 

 

 

 

 

 

Ίσως λίγοι συνειδητοποιούσαν τότε, τον φασιστικό κίνδυνο που ελλόχευε. Ακόμα λιγότεροι γνώριζαν, πως ο Χατζηδάκις είχε ήδη γνωρίσει και αντιμετωπίσει κατάματα τους φορείς της εγκληματικής ναζιστικής ιδεολογίας από την Κατοχή, ως μέλος της αντιστασιακής οργάνωσης ΕΠΟΝ περιοχής Παγκρατίου, με καθοδηγήτρια την Ελένη Γλύκατζη, μετέπειτα  Αρβελέρ!  

Σε όλη του τη ζωή δεν έπαυσε ποτέ να στηλιτεύει αιχμηρά και καυστικά, τις απάνθρωπες κοινωνικές συμπεριφορές, το φασισμό της καθημερινής ζωής, παρά τον αισχρό πόλεμο που δεχόταν.

 

Εξαιρετική η τοποθέτησή του για τα φαινόμενα του νεοναζισμού, του φασισμού και του ρατσισμού:

 

 

       «Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του...».«...Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία.»«... Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι. Οι μισητοί δολοφόνοι, που βρίσκουν όμως κατανόηση από τις διωκτικές αρχές λόγω μιας περίεργης αλλά όχι και ανεξήγητης συγγενικής ομοιότητος...».«... Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δυο μορφές. 'Η προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν ευνοούν την περίπτωσή τους ή παθητικός μεσ' τον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. Κι έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών...» 

 

  

 

 

*Το περιστατικό και η φωτογραφία στα Ανώγεια από το:  http://bosko-hippydippy.blogspot.gr/2009/06/1979.html