Στους
δρόμους της μεταπολεμικής Αθήνας, "τρίγωνα-κάλαντα" μπροστά στην
Ακαδημία, δεκαετία του '50 (φωτ. του Κων/νου Μεγαλοκονόμου, φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου
Μπενάκη)...
Φτωχοντυμένα μεν, αλλά χαρούμενα παιδιά τραγουδούν τα κάλαντα με τρίγωνο
και τουμπελέκι, κάπου στην Αττική, το 1950 (φωτ. της Βούλας Παπαϊωάννου,
φωτογραφικό αρχείο Μουσείου Μπενάκη).
Η ...μοιρασιά! Αθήνα, 1950 (φωτ. του Δημ. Χαρισιάδη)
Κάλαντα στον ηλεκτρικό, παραμονή Πρωτοχρονιάς του 1953 (φωτ. του Δημ. Χαρισιάδη, φωτογραφικό αρχείο Μουσείου Μπενάκη)
Κάλαντα της Πρωτοχρονιάς του 1953, με τουμπελέκι και ...αυτοσχέδιο
τρίγωνο (φωτ. της Βούλας Παπαϊωάννου, φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου
Μπενάκη).
Χαρούμενο στιγμιότυπο την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1965 στις Σάπες
Έβρου. Παρέα παιδιών που βγήκαν για κάλαντα, περιστοιχίζουν τον
(προφανώς μουσουλμάνο!) Χασάν, που παίζει τα κάλαντα με το νταούλι, στα
μαγαζιά της μικρής κωμόπολης.
Νέα Ορεστιάδα Έβρου, 1973. Κάλαντα με νταούλι και γκάιντα.
Και κάλαντα στο Μέτσοβο, δεκαετία του '70.
"Τα
Κάλαντα", το διάσημο έργο του Νικηφόρου Λύτρα
Ο πίνακας αυτός του 1872, του Νικηφόρου Λύτρα, αποτελεί ένα ιδιαίτερο έργο και έχει προκαλέσει πολλές
συζητήσεις για τους συμβολισμούς του, διότι ξεπερνάει την απλή απεικόνιση ενός εθίμου. Είναι εμφανής η προέλευση των παιδιών από διάφορες περιοχές της
Ελλάδας εξαιτίας των χαρακτηριστικών ενδυμασιών, αλλά ενδιαφέρον έχει επίσης προκαλέσει και η
πιθανή διαφορετική φυλετική καταγωγή του τυμπανιστή! Στη δεξιά άκρη,
ένα αρχαίο γλυπτό, πιθανόν υπόμνηση του αρχαίου παρελθόντος. Συγχρόνως όμως, τονίζεται η συνύπαρξη παιδιών με διαφορετική γεωγραφική και ίσως εθνική καταγωγή...
Τα παιδιά
σήμερα έχουν πολύ περισσότερα παιχνίδια από οποιαδήποτε προηγούμενη
γενιά. Όμως, η υπερκατανάλωση παιδικών παιγνιδιών στην εποχή μας,κάθε άλλο
παρά βοηθά στην ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη. Πολλούς
προβληματίζει ο "βομβαρδισμός" των παιδιών όλων των ηλικιών, με πληθώρα
παιγνιδιών, αρχής γενομένης απο τις πρώτες μέρες της ζωής τους, σε
τέτοιο
σημείο μάλιστα, που πολύ συχνά το παιδικό δωμάτιο μοιάζει με
κατάστημα
παιχνιδιών!
νέα μελέτη του Πανεπιστημίου του Τολέδο
στο Οχάιο των ΗΠΑ προτείνει να
δίνουμε στα παιδιά λιγότερα παιχνίδια, καθώς με αυτόν τον τρόπο έχουν τη
δυνατότητα να εστιάζουν καλύτερα και να γίνονται περισσότερο
δημιουργικά. Συστήνουν να υπάρχουν λιγότερα παιχνίδια στο
περιβάλλον
που βρίσκεται το παιδί. Φυσικά, δε χρειαζεται να πεταχτούν τα πολλά
παιγνίδια, αλλά απλώς να να αποθηκεύονται κάπου. Με αυτό τον τρόπο, το
παιδί θα ασχολείται με λιγότερα
παιχνίδια και έτσι:
- Θα έχει την ευκαιρία να καινοτομήσει χωρίς να
αποσπάται η προσοχή
του
- Θα έχει τη
δυνατότητα να καλλιεργήσει, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής
του, υψηλότερο επίπεδο συγκέντρωσης.
«Όταν το περιβάλλον ενός παιδιού
είναι εφοδιασμένο με
λιγότερα παιχνίδια, τα παιδιά αφιερώνουν πολύ περισσότερο χρόνο σε ένα
και μόνο παιχνίδι, γεγονός που επιτρέπει καλύτερη εστίαση στην
εξερεύνηση και σε ένα περισσότερο δημιουργικό παιχνίδι», ανέφεραν οι
ερευνητές.
Και παλαιότερες μελέτες
Δεν είναι πρώτη φορά που
δημοσιεύονται τέτοιες απόψεις. Απο τη δεκαετία του '90, δύο Γερμανοί
ερευνητές, οι Elke Schubert και Rainer
Strick, είχαν πειραματιστεί σχετικά με τις εθιστικές συνήθειες, που αρχίζουν
στην παιδική ηλικία. Συγκεκριμένα, για τρεις μήνες, αφαίρεσαν όλα τα
παιχνίδια από έναν παιδικό σταθμό του Μονάχου, αφήνοντας μόνο τα
τραπεζάκια, τις καρέκλες τους και μερικές κουβέρτες. Πολύ γρήγορα, τα
παιδιά αναπροσαρμόστηκαν και το παιχνίδι
τους έγινε πολύ πιο δημιουργικό και κοινωνικό.
Το
πείραμα ενέπνευσε και άλλους παιδικούς σταθμούς, που ενέταξαν στο
πρόγραμμα τους το
τρίμηνο project. Όπως έλεγε εκπαιδευτικός σε παιδικό σταθμό του
Μονάχου: «Στους τρεις αυτούς μήνες προσφέρουμε στο παιδί χώρο και χρόνο
για να γνωρίσει τον εαυτό του και επειδή τα παιδιά δεν κατευθύνονται από
δασκάλους ή παιχνίδια, βρίσκουν νέους τρόπους για να οργανώσουν την
ημέρα τους με τον δικό τους τρόπο. Κατά τη
διάρκεια αυτής της περιόδου ενισχύεται το θάρρος και η φαντασία,
ποιότητες, που τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες, χρειαζόμαστε για την
ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης».
Αλλά και άλλοι ειδικοί έχουν αποφανθεί
κατά καιρούς, πως τα παιδιά δε χρειάζονται μια τεράστια «πανοπλία»
παιχνιδιών. Αντίθετα, τα λιγότερα παιχνίδια προωθούν την επινοητικότητα
και τα παιδιά επιλύουν προβλήματα μόνο με τα υλικά που έχουν στα χέρια
τους. Και το δώρο της επινοητικότητας προσφέρει απεριόριστες
δυνατότητες για τη ζωή τους...
Θα πρέπει να τονισθεί επίσης και μία
άλλη παράμετρος. Ο συνεχής "βομβαρδισμός" του παιδιού με πάσης φύσεως
παιγνίδια, διαμορφώνει το μελλοντικό ενήλικα, στον οποίο η αγορά θα του
επιβάλλει πλέον πολυ εύκολα τον εθισμό στην υπερκατανάλωση περιττών και συχνά
κακής ποιότητας προϊόντων.
Από τις φτωχογειτονιές των λιμανιών, τις
υπόγειες ταβέρνες και τους καφενέδες, έφτασε να εγγραφεί στον
Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της
Ανθρωπότητας της UNESCO!
Το ρεμπέτικο, ένα ξεχωριστό κεφάλαιο του ελληνικού αστικού λαϊκού
πολιτισμού, άκμασε το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Με επιρροές από το
δημοτικό και το μικρασιάτικο τραγούδι, αντικατοπτρίζει το ιστορικό και
κοινωνικό πλαίσιο της εποχής όπου αναπτύχθηκε και ιδιαιτέρως τη ζωή των
φτωχότερων τάξεων και των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
Στην πορεία, η
κοινωνική του βάση επεκτάθηκε στους πρόσφυγες, στην εργατική και στη
μεσοαστική τάξη, ενώ στις μέρες μας αποτελεί ζωντανή και δημοφιλή
πολιτιστική κληρονομιά.
Δεν είνα τυχαίο, που εδώ κα μισόν αιώνα, μας
"άνοιξαν τα μάτια" ο Μάνος Χατζηδάκις και ο Μίκης Θεοδωράκης,
αναγνωρίζοντας στο ρεμπέτικο, γνησιότητα, πηγαία έμπνευση και θεωρώντας
το αναπόσπαστο στοιχείο της ταυτότητάς μας.
Να σημειωθεί, πως, μεταξύ
άλλων, έχουν περιληφθεί στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Αϋλης
Πολιτιστικής Κληρονομιάς της
Ανθρωπότητας της UNESCO, η παραδοσιακή
μαστιχοκαλλιέργεια στη Χίο, η τηνιακή μαρμαροτεχνία και αναμένεται να
εγκριθουν οι φάκελλοι για την τέχνη της ξερολιθιάς και για τη βυζαντινή μουσική.
